طبیعی است که با افزایش سن، شکل و عملکرد واژن، مانند بقیه قسمت‌های بدن تغییر کند.

در اواخر دهه ۲۰ و ۳۰ سالگی، به دلیل ترشح کافی هورمون‌های استروژن و پروژسترون، ترشحات واژن نیز بیش‌تر است.

اغلب زنان، اولین بارداری خود را بین دهه ۲۰ تا ۳۰ سالگی تجربه می‌کنند که تاثیر زیادی در میزان تحریک‌پذیری و ظاهر واژن دارد. نوسانات استروژن پس از بارداری و در دوران شیردهی، می‌تواند منجر به خشکی واژن شود. برخی از روش‌های هورمونی کنترل بارداری نیز چنینن عوارضی دارند.

بارداری همچنین می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند. در طول زایمان واژینال، ماهیچه‌های کف لگن ممکن است طی عبور سر کودک کشیده شده یا پاره ‌شوند. بسیاری از خانم‌ها، در رابطه‌های جنسی پس از زایمان، متوجه می‌شوند که واژنشان کمی جا باز کرده. این پدیده به شل شدن واژن معروف است. 

زایمان واژینال همچنین می‌تواند ظاهر بیرونی واژن (فرج) را تغییر دهد. بیرون واژن ممکن است شل به نظر برسد یا بافت اضافی پیدا کند که با افزایش سن هم قابل مشاهده است. این تنها بخشی از تغییرات ناشی از زایمان و افزایش سن است.

اگر در حین زایمان، دچار پارگی شدید نشوید؛ واژن معمولا به شکل اولیه خود باز می‌گردد.

تغییرات واژن در ۴۰ و ۵۰ سالگی

در طول دهه‌های ۴۰ و ۵۰، بدن شما به تدریج استروژن کمتری تولید می‌کند. به طور متوسط، اکثر زنان ایالات متحده، حدود ۵۲ سالگی وارد زادبس (یائسگی) می‌شوند.  استروژن، کلاژن واژن را حجیم و محیط را مرطوب نگه‌می‌دارد. همچنین به خونرسانی این ناحیه کمک می‌کند.

با این حال، در دوران پیش از زادبس، بافت واژن نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شود.

واژن شما همچنین ممکن است ترشحات کمتری داشته باشد.

در این زمان، خشکی، درد و تحریک‌پذیری کمتر (به خصوص در هنگام رابطه جنسی)، وجود دارد. درصورت مشکل داشتن حین رابطه و پریشانی از این موضوع به متخصصین سلامت جنسی مراجعه کنید.

پس از زادبس نیز ممکن است با خشکی واژن و نازک شدن بافت آن (آتروفی ولوواژینال)، مواجه شوید. همچنین تغییرات ظاهر فرج نیز محتمل خواهد بود.

کلیتوریس شما ممکن است کوچک شود، لب‌های آن تغییر رنگ دهند و افتاده به نظر برسند. 

افزایش سن با تغییر باکتری‌های واژن نیز همراه است که می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند واژینوز باکتریایی (BV) را افزایش دهد.

بنابراین اگر پس از یائسگی دچار خارش یا ترشحات بدبو شدید، ریسک عفونت واژن را در نظر بگیرید.

چگونه با افزایش سن، واژن سالمی داشته باشیم؟

از روان‌کننده‌ها استفاده کنید
برای افرادی که خشکی واژن را به دلیل نوسانات موقت استروژن یا زادبس تجربه می‌کنند، استفاده از روان کننده‌ها موثر است.

روان‌کننده، درد و ناراحتی در حین رابطه جنسی را کاهش می‌دهد.

از مرطوب کننده واژن استفاده کنید
مرطوب کننده واژن، می‌تواند با آبرسانی مجدد، به کاهش خشکی بافت آن کمک کند. این محصولات به تسکین خارش ناشی از خشکی و درد ناشی از رابطه جنسی هم کمک می‌کنند.

شما می توانید روزانه یا حداقل هر دو تا سه روز یکبار از مرطوب کننده‌های واژن استفاده کنید، حتی اگر رابطه جنسی ندارید.

تمرینات لگن را انجام دهید
عضلات کف لگن خود را با تمرینات ورزشی تقویت کنید. تمرینات کگل که با نام دیگر تمرینات کف لگن نیز شناخته می‌شوند، شامل فشار دادن و رها کردن عضلات کف لگن است.

تحقیقات همچنین نشان داده است که انجام مداوم تمرینات لگن پس از زایمان، می‌تواند به بهبود جریان خون و تقویت عضلات اطراف واژن کمک کند.

از استروژن موضعی استفاده کنید
کرم مکمل استروژن می‌تواند به کشسانی بیشتر بافت واژن کمک کند. بیشتر زنان می توانند با خیال راحت استروژن واژن از این محصولات استفاده کنند.

مکمل‌های استروژن برای برخی از افراد، مانند بهبودیافتگان سرطان سینه، توصیه نمی‌شود. قبل از شروع هر مکمل استروژن، با پزشک مشورت کنید.

رابطه جنسی را قطع نکنید
عوارض زادبس نباید موجب ترک یا کاهش رابطه جنسی شود. وقتی رابطه جنسی ندارید، واژن سفت‌تر و بافت آن انعطاف‌پذیرتر می‌شود. ادامه رابطه جنسی می‌تواند به افزایش جریان خون و سالم نگه داشتن بافت واژن کمک کند

سیگار نکشید
دخانیات ممکن است موجب کاهش جریان خون واژن شود که به دنبال آن، خشکی و نازک شدن بافت رخ می‌دهد.

این مواد همچنین سطح استروژن را کاهش و تاثیر افت هورمون‌های مرتبط با افزایش سن را تشدید می‌کند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع