شپش ناحیه تناسلی یا شپش‌های خرچنگی، موجودات کوچکی هستند که روی موهای نواحی تناسلی زندگی می‌کنند. آن‌ها از طریق تماس نزدیک، مانند رابطه جنسی، منتقل می‌شوند. شپش‌ها خارش شدیدی ایجاد می‌کنند اما قابل درمان هستند. درمان شامل شامپو یا کرم‌های مخصوص است.

شپش نوعی انگل است زیرا برای زنده ماندن از خون انسان تغذیه می‌کند. این نوع شپش، با آن‌هایی که روی سر یا بدن، زندگی می‌کنند؛ ‌متفاوت است و در این نواحی پیدا نمی‌شوند. با این حال، ممکن است در قسمت‌هایی که موهای زبر دارند، زندگی کنند. مانند:

• زیر بغل
• ریش، سبیل یا سایر موهای صورت
• قفسه سینه
• ابرو و مژه (در کودکان شایع‌تر است.)

شپش تناسلی، از طریق تماس فیزیکی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. این اتفاق بیشتر در طول رابطه جنسی رخ می‌دهد. در موارد نادر، ممکن است با به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله یا ملحفه، با فرد مبتلا هم منتقل شود. هر گونه تماس نزدیک بدن، برای گسترش شپش‌ها کافی است، حتی اگر دخول یا آمیزش وجود نداشته باشد.

آیا شپش تناسلی یک بیماری مقاربتی است؟
شپش‌ ناحیه تناسلی اغلب با بیماری‌های مقاربتی (STIs) منتقل می‌شود. افراد اغلب در طول رابطه جنسی شپش‌های خرچنگی را دریافت می‌کنند. با این حال این حشرات یک بیماری یا عفونت واقعی حساب نمی‌شوند و می‌توانند از راه‌های غیرجنسی نیز منتقل شود. ممکن است بر اثر خاراندن زیاد ناحیه درگیر شده، به عفونت باکتریایی مبتلا شوید. اگر پوست خود را زخم کنید؛ باکتری‌ها می‌توانند وارد پوست شده و باعث عفونت شوند.

شپش خرچنگی چقدر شایع است؟
شپش ناحیه تناسلی بسیار شایع است. البته، بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. هر ساله حدود ۳ میلیون نفر در ایالات متحده به شپش ناحیه تناسلی مبتلا می‌شوند.

علائم و علل
علائم اغلب حدود ۵ روز پس از آلودگی، ظاهر می‌شوند. علائم عبارتند از:

• خارش شدید
• پوست خونی یا قرمز در اثر نیش شپش
• لکه‌های مدفوع حشرات در لباس زیر
• نقاط سفید کوچک روی موهای ناحیه تناسلی که به سختی برداشته می‌شوند (این‌ها تخم شپش هستند.)
• لکه‌های مایل به آبی کم رنگ روی ران‌ها، باسن و پایین شکم
• تب پایین و احساس خستگی

چرا شپش تناسلی باعث خارش می‌شود؟
شپش از خون شما تغذیه می‌کند. واکنش آلرژیک به نیش‌ها باعث خارش می شود.

شپش تناسلی چه شکلی است؟
شپش ناحیه تناسلی بسیار کوچک است. ممکن است با نگاه دقیق به موهای ناحیه تناسلی بتوانید آن‌ها را ببینید. شپش‌ها بسته به مرحله رشدشان، متفاوت به نظر می‌رسند.

آیا حیوانات خانگی می‌توانند ناقل حیوانات باشند؟
خیر. سگ ها، گربه ها و سایر حیوانات خانگی، شپش ناحیه تناسلی را پخش نمی‌کنند.

آیا کودکان ممکن است به شپش تناسلی مبتلا شوند؟
بله. اگر کودکان در تخت آلوده بخوابند یا از حوله‌های مشترک استفاده کنند؛ ممکن است به شپش خرچنگی مبتلا شوند. معمولا در کودکان، مژه‌ها یا ابروها را آلوده می‌کند. شپش ناحیه تناسلی در کودکان، ممکن است نشانه‌ی سوء استفاده جنسی باشد. برای دانستن سایر «علائم سوء استفاده جنسی در کودکان و نوجوانان»، به این مقاله در سایت «سلامت باروری» مراجعه کنید.

آیا این حشرات با استفاده از صندلی توالت مشترک منتقل می‌شوند؟
به احتمال زیاد، خیر. شپش‌ها خارج از بدن انسان، برای مدت طولانی زندگی نمی‌کنند. آن‌ها نمی‌توانند روی سطوح صافی مانند صندلی توالت باقی بمانند.

تشخیص و آزمایش

چگونه بفهمیم که شپش تناسلی داریم؟
در مرحله اول، ممکن است شپش‌ها را ببینید که بهترین راه تشخیص است. این حشرات به اندازه یک سر سوزن هستند و شبیه خرچنگ‌های خاکستری ریز هستند. در واقع به همین دلیل است که به آن‌ها شپش‌های خرچنگی نیز می‌گویند.

ممکن است علائم شپش تناسلی داشته باشید اما نتوانید آن‌ها را ببینید. در این شرایط، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. آن‌ها ممکن است از ذره بین یا میکروسکوپ برای تشخیص استفاده کنند. پزشک احتمالا آزمایش عفونت‌های مقاربتی را نیز توصیه می‌کند.

مدیریت و درمان

شپش ناحیه تناسلی با استفاده از شامپو یا کرم مخصوص در ناحیه آلوده، درمان می‌شود. استفاده از صابون معمولی و آب داغ، در از بین بردن شپش خرچنگی موثر نیست. داروها معمولا به نسخه نیاز ندارند. در ضمن، حتما دستورالعمل‌های روی بسته‌ی دارو را انجام دهید.

بهتر است موارد زیر را نیز رعایت کنید:

• بدن و نواحی آلوده را به صورت مرتب بشویید و خشک کنید.
• همواره از لباس زیر تمیز استفاده کنید.
• لباس‌ها، ملحفه‌ها و حوله‌های خود را با آب داغ بشویید و خشک کنید. شپش‌ها با گرما از بین ‌می‌روند.
• وسایلی که قابل شست‌و‌شو نیستند؛ به مدت ۲ هفته در یک کیسه پلاستیکی در بسته قرار دهید یا به خشکشویی ببرید.
• روی لباس یا اشیاء دیگر خانه، حشره‌کش اسپری نکنید.
• تا زمانی که به طور کامل خوب نشده‌‌اید؛ از داشتن هر گونه فعالیت جنسی خودداری کنید.
• در صورت باقی ماندن شپش‌ها، درمان را تکرار کنید.

انواع شامپوها و پماد‌های شپش تناسلی، که بدون نسخه قابل تهیه هستند؛ عبارتند از:

کرم پرمترین: کرم را روی ناحیه مد نظرتان بزنید و بعد از حدود ۱۰ دقیقه شست‌و‌شو دهید. 

پیرترین با پیپرونیل بوتاکسید: یک نوع شامپو است که باید پس از ۱۰ دقیقه شسته شود.

آیا داروهای تجویزی هم برای شپش تناسلی وجود دارد؟

برای درمان‌های قوی‌تر به نسخه‌ی پزشک نیاز دارید. این ممکن است کرم موضعی، شامپو یا دارو‌های خوراکی باشد.

داروهای خوراکی وارد خون می‌شوند و از آن‌جایی که شپش‌ها نیز از خون شما تغذیه ‌می‌کنند؛ با مصرف آن، از بین ‌می‌روند. رایج‌ترین نوع این داروها، ایورمکتین است که در ۲ دوز مصرف می‌شود.

مالاتیون: یک کرم موضعی که باید در هر بار استفاده، تا ۱۲ ساعت در ناحیه مورد نظر باقی بماند.

یکی از قوی‌ترین گزینه‌های تجویزی، شامپو لیندان است که شپش و تخم آن را از بین ‌می‌برد. این دارو دارای عوارض جانبی جدی است و ممکن است برای مغز و سیستم عصبی شما سمی باشد.

لیندان معمولا تنها زمانی تجویز می‌شود که سایر درمان‌ها شکست‌ خورده باشند.

درمان شپش مژه و ابرو

شپش‌های ناحیه تناسلی ممکن است به ابروهای شما نیز سرایت کنند. معمولا برای این ناحیه پمادی تجویز می‌شود که برای استفاده در اطراف چشم بی‌خطر باشد. این پمادها باید چندین بار در طول روز و تا ۱۰ روز استفاده شود.

آیا استفاده از درمان‌های خانگی موثر است؟‌
شامپوها یا پماد‌های مخصوص شپش، تنها درمان‌های موثر هستند. اصلاح یا حمام آب گرم شپش را از بین نمی‌برد. می توانید از کرم هیدروکورتیزون برای توقف خارش استفاده کنید اما این به منزله‌ی درمان نیست. در ضمن، اصلاح موهای زائد، شپش‌ها را نابود نمی‌کند.

اگر باردارید یا در دوران شیردهی هستید؛ باید قبل از مصرف داروها، با پزشک مشورت کنید.

آیا الکل می‌تواند شپش‌ها را از بین ‌ببرد؟
الکل ممکن است در از بین بردن شپش‌های بالغ موثر باشد اما تخم آن‌ها را از بین نخواهد برد. فقط از دارو استفاده کنید.

چگونه می‌توان از شپش‌ ناحیه تناسلی جلوگیری کرد؟‌
تنها راه، پرهیز از هرگونه تماس فیزیکی نزدیک، با افراد مبتلا است.

انجام دادن کارهای زیر ضروری است:

• از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند لباس یا حوله خودداری کنید.
• یک شریک جنسی داشته باشید و از داشتن رابطه جنسی با افرادی که چندین شریک جنسی دارند؛ اجتناب کنید.
• مطمئن شوید که شریکتان در صورت داشتن شپش ناحیه تناسلی، تحت درمان قرار می‌گیرد. 
• لباس‌ها، ملافه‌ها و حوله‌های خود را با آب گرم بشویید.
• قبل از شروع مجدد رابطه جنسی، درمان را تمام کنید.
• به صورت کلی با کسی که شپش‌های خرچنگی دارد تماس فیزیکی نزدیک نداشته باشید؛ حتی اگر جنسی نباشد.
• از اسپری‌های حشره‌کش استفاده نکنید. آن‌ها شپش‌ها را کنترل نمی‌کنند و فقط برای خودتان مضر هستند.
• هنگام پرو لباس‌ها در مغازه، لباس زیر بپوشید.

توجه کنید افرادی که به سایر عفونت‌های مقاربتی مبتلا هستند در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به شپش ناحیه تناسلی هستند. برای داشتن یک رابطه جنسی ایمن از کاندوم استفاده کنید اما کاندوم از انتقال شپش‌های تناسلی جلوگیری نمی‌کند.

آیا می‌توان از شامپوهای درمان شپش‌های تناسلی، جهت پیشگیری استفاده کرد؟‌

اگر شریک جنسی‌تان در ۲ ماه گذشته، به شپش تناسلی مبتلا شده؛ استفاده از شامپو‌ یا کرم‌ برای پیشگیری خوب است.

آیا دوش گرفتن مکرر از بروز شپش ناحیه تناسلی جلوگیری می‌کند؟
ابتلا به شپش شرمگاهی ربطی به بهداشت شما ندارد.

آیا شپش ناحیه تناسلی خطرناک است؟
خیر. شپش‌ خرچنگی مشکل جدی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند. عمده‌ترین مشکل آن‌، خارش آزاردهنده است. اگر پوستتان با خاراندن زیاد آسیب ببیند؛ ممکن است دچار عفونت باکتریایی شوید.

درمان چه مدت زمان می‌برد؟
بیشتر درمان‌ها حدود ۲ هفته طول می‌کشند. درصورتی که شپش‌ها به طور کامل از بین نروند، ممکن است به تکرار درمان نیاز داشته باشید.

آیا ممکن است فردی بیش‌تر از یک بار به شپش تناسلی مبتلا شود؟
بله. این که شما یک بار مبتلا شده‌اید؛ به این معنی ایمن بودن شما نیست. بهترین راه برای آلوده نشدن، پیشگیری است.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع