تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مغز زنان از نظر فیزیکی در دوره پریود (قاعدگی) تغییر می‌کند.

برای مدت طولانی، جامعه علمی فاقد درک عمیق از چگونگی تأثیر این فرآیندها، به ویژه نوسانات هورمونی، در طول چرخه قاعدگی بود. دو مطالعه محوری که در اکتبر ۲۰۲۳ منتشر شد، تاثیر قابل توجه پریود، بر ساختار و عملکرد مغز را نشان داد.

در مطالعه‌ای که در نشریه معتبر Nature Mental Health منتشر شد، محققان دریافتند که چگونه هورمون‌های تخمدان، به ویژه استروژن و پروژسترون، بر ساختار مغز در طول سال‌های باروری تاثیر می‌گذارند. برای به تصویر کشیدن دامنه کامل این تغییرات، آن‌ها ۲۷ زن را در طول چرخه قاعدگی خود با استفاده از اسکن MRI،  نمونه خون و سونوگرافی تحت نظر گرفتند.

این مطالعه بر روی لوب گیجگاهی داخلی و هیپوکامپ متمرکز شد که برای ایجاد حافظه و ناوبری فضایی (یک نمایش ذهنی از محیط) حیاتی است. این نواحی به ویژه با گیرنده‌های هورمون جنسی متراکم هستند و آن‌ها را نسبت به جزر و مد سطح استروژن و پروژسترون حساس می‌کنند. محققان مشاهده کردند که در طول چرخه قاعدگی، زمانی که سطح استروژن بالا و سطح پروژسترون پایین است؛ این نواحی مغز تحت انعطاف ساختاری قرار می‌گیرند. به این معنی که از نظر فیزیکی تغییر کرده و سازگار می‌شوند.

یک تیم تحقیقاتی دیگر زاویه متفاوتی را بررسی کرد. این مطالعه تاثیر تغییرات هورمونی را بر۳ ساختار مغز، شامل ماده سفید، ضخامت قشر و حجم مغز نشان داد.

ماده سفید به عنوان سیستم ارتباطی درونی مغز عمل می‌کند. این قسمت شامل مجاری فیبری است که مناطق مختلف مغز را به هم متصل می‌کند. ماده سفید کارآمد به معنای ارتباط بهتر و سریعتر است.

ضخامت قشر به ضخامت لایه بیرونی مغز اشاره دارد که در تفکر و پردازش نقش دارد. این مطالعه نشان داد که هورمون‌هایی مانند استرادیول، هورمون لوتئینه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH)، به طور مستقیم بر این اجزای ساختاری تأثیر می‌گذارند.

به عنوان مثال، سطوح بالاتر FSH با افزایش ضخامت قشر مغز همراه است که نشان‌دهنده‌ی یک ظرفیت قوی‌تر برای پردازش و شناخت در طول مراحل خاصی از چرخه قاعدگی است.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

درد، یکی از مشکلات جنسی رایج در زنان است. حدود ۷۵ درصد خانم‌ها، نوعی درد را هنگام رابطه جنسی تجربه کرده‌اند. اگرچه این موضوع می‌تواند مردان را هم تحت تاثیر قرار دهد. اگر این مشکل به قدری شما را آزار می‌دهد که مانع از برقراری رابطه جنسی می‌شود، باید به پزشک مراجعه‌ کنید.

زنان ممکن است در حین یا بعد از رابطه جنسی درد داشته باشند که عمدتا در واژن یا عمق لگن احساس ‌می‌شود. 

درد واژن ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• عفونت یا بیماری‌های مقاربتی (STI)، مانند کلامیدیا، سوزاک یا تبخال تناسلی
• یائسگی: تغییر سطح هورمون می‌تواند واژن شما را خشک کند
• عدم تحریک جنسی یا آماده سازی برای داشتن رابطه جنسی
• واژینیسموس: وضعیتی که در آن عضلات داخل یا اطراف واژن به شدت منقبض شده و رابطه جنسی را دردناک یا غیرممکن می‌کند.
• آلرژی به کاندوم یا محصولاتی مانند صابون و شامپو

درد داخل لگن می‌تواند ناشی از شرایط زیر باشد:

• بیماری التهابی لگن (PID): انتقال عفونت از واژن به رحم، تخمدان و لوله‌های رحمی
• اندومتریوز: اندومتریوز بیماری است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از آن رشد می‌کند. این می‌تواند باعث درد شدید و ناباروری شود. اندومتریوز ممکن است از اولین دوره قاعدگی فرد شروع شده و تا یائسگی ادامه یابد.
• فیبروم‌هایی که در نزدیکی واژن یا دهانه رحم رشد می‌کنند.
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• یبوست

رابطه جنسی دردناک در مردان

برخی از دلایل رابطه جنسی دردناک در مردان عبارتند از:

• عفونت و برخی از بیماری‌های مقاربتی مانند تبخال (اطلاعات بیشتر در مورد تبخال تناسلی در سایت سلامت باروری)
• زخم‌های کوچکی که در پوست ختنه‌گاه وجود دارند و دیده نمی‌شوند.
• التهاب غده پروستات (پروستاتیت): قبلا در سلامت باروری به توضیح بزرگی پروستات و تاثیر آن روی زندگی جنسی مردان پرداختیم.
• درد و تورم بیضه: این ممکن است نشانه‌‌ای از یک عفونت (مانند کلامیدیا) باشد. البته گاهی اوقات می‌تواند به دلیل تحریک جنسی نیز رخ دهد.

در صورت وجود هر گونه مشکلی که داشتن رابطه جنسی را برای شما سخت کرده، به پزشک مراجعه کنید. یافتن علت درد، به درمان موثرتر کمک خواهد کرد. 

• برای مثال اگر درد، ترشح غیرمعمول یا خارش دارید، پزشک ممکن است آزمایش STI را توصیه کند.
• اگر واژن شما خشک است؛ مصرف روان‌کننده‌ها موثر خواهد بود. به خاطر داشته باشید که از کاندوم یا محصولات مبتنی بر آب استفاده کنید.
• اگر دلیل عاطفی یا اضطرابی وجود دارد که باعث ایجاد این مشکل شده، از یک مشاور یا روان‌درمانگر کمک بخواهید.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع