مدل سلامت جنسی

   سلامت جنسی شامل توانایی صمیمی بودن با یک شریک زندگی، برقراری ارتباط صریح در مورد نیازها و خواسته های جنسی، عملکرد جنسی (داشتن تمایل ، تحریک شدن و دستیابی به تحقق جنسی)، اقدام عمدی و مسءولیت پذیر و تنظیم مناسب جنسی است مرزها سلامت جنسی جنبه ای مشترک دارد، که نشان دهنده نه تنها پذیرش و احترام به خود ، بلکه احترام و قدردانی از تفاوت ها و تنوع فردی و همچنین احساس تعلق و دخالت در فرهنگ (های) جنسی فرد است. سلامت جنسی شامل احساس عزت نفس، جذابیت و صلاحیت شخصی و همچنین رهایی از اختلال عملکرد جنسی، بیماریهای مقاربتی و حمله و اجبار جنسی است. سلامت جنسی، جنسیت را به عنوان یک نیروی مثبت تأیید می کند و سایر ابعاد زندگی فرد را تقویت می کند.         

  این تعریف این ایده را ترویج می کند که سلامت جنسی بیش از آزادی در برابر بیماری های مقاربتی، و تجاوز جنسی و زورگویی شامل آن می شود. این اهمیت دانش جنسی را تأیید می کند، اما همچنین ارزش زیادی از لذت جنسی، شادی، رابطه و ارتباط موثر را تشخیص می دهد. این تعریف، تنوع فرهنگی را نیز در بر می گیرد و تایید می کند تعاریف مربوط به سلامت جنسی در زمینه های مختلف اجتماعی و فرهنگی می تواند متفاوت باشد.

مدل سلامت جنسی یکی از الگو ها و مدل هایی است که تعریف یکپارچه و همه جانبه ای از سلامت جنسی دارد و به جنبه های مختلف سلامت جنسی توجه دقیق داشته است. این مدل به صورت خلاصه تبیین می کند برای رسیدن به سلامت جنسی وجود ده جزء، لازم و ضروری است. این ده جزء شامل  این موارد است: گفتمان جنسي، آگاهي از آناتومي و كاركرد جنسي، سلامت جنسي و روابط جنسي ايمن، چالش ها ي جنسی، فانتزي هاي جنسي، داشتن جنسينگي مثبت، تصوير ذهني از بدن، روابط بين زوجي، معنویت و امور جنسی و سنت و فرهنگ و امور جنسي که در زیر به توضیح  اجزای آن می پردازیم: 

• گفتمان جنسی

  صحبت کردن در مورد رابطه جنسی سنگ بنای مدل بهداشت جنسی است و به توانایی صحبت راحت و صریح در مورد رابطه جنسی، به ویژه ارزشهای جنسی، ترجیحات، جذابیت ها، تاریخچه و رفتارهای شخصی دلالت می کند. طبق مدل سلامت جنسی، چنین ارتباطی برای مذاکره موثر در مورد رابطه جنسی ایمن با شرکای جنسی لازم است و درواقع یک مهارت ارزشمند است که باید آموخته و تمرین شود. مهم است که افراد تأثیر میراث فرهنگی خاص خود را بر هویت جنسی، نگرش، رفتار و سلامتی خود را بتوانند بیان کنند. معنای فرهنگی رفتارهای جنسی باید مورد توجه قرار گیرد زیرا این معنا ممکن است باعث ایجاد رابطه جنسی ایمن شود.

• آناتومی و عملکرد جنسی

   شناساندن آناتومی و عملکرد جنسی به افراد از مواردی است که در نهایت می تواند افراد را سمت سلامت جنسی سوق دهد. دانش اساسی در این زمینه، درک و پذیرش کالبدشناسی جنسی، پاسخ جنسی و عملکرد جنسی فرد و همچنین داشتن اطلاعات در زمینه اختلال عملکرد جنسی و سایر مشکلات جنسی به خوبی می تواند نگرش انسان را به سمت رفتارهای سلامت مدارانه هدایت کند. تلاش در جهت شناخت دستگاه تناسلی و چرخه پاسخ جنسی، افراد را را قادر می سازد تا راحت تر در مورد رابطه جنسی ایمن بحث کنند و بنابراین این مولفه از ضروریات رسیدن به هدف مهم سلامت جنسی است.

• سلامت جنسی و روابط جنسی ایمن

   یکی از مهمترین مولفه های سلامت جسمی، شامل رفتارهای ایمن جنسی است ، اما قطعا  محدود به آن نیست و به عوامل دیگری نیز بستگی دارد. دانش دانش مناسب در زمینه بیماریهای منتقله جنسی و دانستن راههای انتقال این بیماریها و پیشگیری از بروز این بیماریها فرد را می تواند از نظر این بیماریها و عوارض شدید آن، مصون کند و از این نظر سلامت جنسی فرد را تامین کند.مراجعه جهت گرفتن معاینات منظم برای شناسایی احتمالی بیماریهای مقاربتی می تواند از بروز بسیاری از عوارض بکاهد. همچنین انجام تست پاپ اسمیر نیز می تواند در این زمینه راهگشا باشد

• چالش های جنسی

   یکی از مواردی که از موانع سلامت جنسی محسوب می شود، چالش های بهداشت جنسی است. چالش های جنسی  مانند سوءاستفاده جنسی، رفتار جنسی اجباری، کار جنسی، آزار و اذیت و تبعیض و اختلالات جنسی از مواردی است که با سلامت جنسی در تضاد است. به همین جهت لازم است که با ایجاد بستر مناسب در زمینه فرهنگ سازی و آموزش های مناسب افراد را از روبرو شدن با چالش های جنسی تا حد توان، بر حذر کرده و با ارجاع به موقع و مناسب جهت در مان شرایط منفی ایجاد شده، انحراف ایجاد شده در مسیر سلامت جنسی رابه مسیر اصلی برگردانیم.

• تصوير ذهني از بدن

   تصویر بدنی در برخی از فرهنگ ها، متمرکز بر نوعی زیبایی فیزیکی است که برای بسیاری غیرقابل دستیابی است. تصویر بدنی مناسب، جنبه مهمی از سلامت جنسی است. به چالش کشیدن مفهوم یک استاندارد باریک از زیبایی و تشویق به پذیرش خود، از مهمترین مواردی است که باید در تربیت و آموزش افراد همواره مد نظر قرار بگیرد. مدل سلامت جنسی از این کار به عنوان یک راهکار دقیق، حمایت می کند .

• فانتزی های جنسی

  بهره مندی صحیح و مناسب از فانتزی های جنسی و تخیلات جنسی نیز می تواند تا حدودی در ارتقا سلامت جنسی زوجین نقش مثبت ایفا کند. لذا ارائه آموزش مناسب در این زمینه لازم و ضروری بوده و توجه به این مورد نیز یکی از وجوه مهم است که باید در مقوله سلامت جنسی مورد توجه واقع شود.

• داشتن جنسينگي مثبت

  یک رویکرد توسعه ای برای سلامت جنسی در طول زندگی، داشتن جنسینگی مثبت است. واقعیتی که وجود دارد این است که  همه انسان ها برای رشد و پرورش آنچه که هستند و برای کشف و پرورش آن نیاز به  داشتن جنسینگی مثبت دارند. جنسینگی مثبت، از ویژگی اساسی مدل سلامت جنسی است. مدل سلامت جنسی فرض می کند وقتی افراد با رابطه جنسی خود راحت باشند، بدانند و بتوانند آنچه را که برای آنها از نظر جنسی خوشایند است بخواهند، آنگاه آنها قادر خواهند بود مرزهای مناسب جنسی را برای  روابط جنسی ایمن تر  و مناسب تر تعیین کنند. داشتن جنسینگی مثبت و متعاقب آن، رابطه جنسی مثبت شامل دستیابی به صلاحیت جنسی از طریق توانایی بدست آوردن و ایجاد لذت جنسی و تعیین مرزهای جنسی بر اساس آنچه شخص، فرهنگ، عرف و مذهب فرد ترجیح می دهند.

• روابط بين زوجي

  برای رسیدن به سلامت جنسی نکته مهم دیگری که باید هموارد مورد نظر قرار بگیرد، اهمیت و لزوم  تعامل مناسب و سازگارانه زوجین با یکدیگر است. در مدل سلامت جنسی یکی از مفاهیم اصلی، روابط ین زوجی است به عبارتی دیگر بدون روابط صحیح بین فردی زوحین با یکدیگر، تحقق دستیابی به هدف سلامت جنسی، ناممکن به نظر می رسد و این مساله مهمی است که باید در آموزش ها و در هدف گذاری های آموزشی به کار گرفته شود تا زوجین در زمینه کسب مهارت های روابط صحیح بین زوجی، توانمند شوند.

• معنویت و امور جنسی

   طبق تعریف مدل سلامت جنسی، یک همخوانی بین عقاید اخلاقی و معنوی با رفتارها و ارزشهای جنسی وجود دارد. در این زمینه، معنویت و آموزه های اخلاقی و تربیتی می تواند مسیر و راهکار مناسبی را برای رفتار های جنسی فرد، شکل دهد. به همین جهت لازم است تا افراد در ارزشهای عمیق خود تأمل كنند تا راهی برای ادغام رفتار های جنسی خود و ارزش های معنوی خود پیدا كنند زیرا این امر به مراقبت از خود، و روابط جنسی ایمن تر منجر می شود.

• سنت و فرهنگ و امور جنسي

  بر اساس مدل سلامت جنسی، سنت و فرهنگ بر جنسیت و احساس جنسی فرد تأثیر می گذارد. مهم است که افراد تأثیر میراث فرهنگی خاص خود را بر هویت جنسی، نگرش، رفتار جنسی و سلامت جنسی خود بدانند و آن را بررسی کنند. معنای فرهنگی رفتارهای جنسی باید مورد توجه قرار گیرد زیرا این معنا ممکن است باعث ایجاد رابطه جنسی سلامت مدار و یا غیر سلامت شود. به همین جهت توجه به برخی سنت ها و تعدیل برخی از مواردی که گاهی ممکن است تاثیر منفی بر سلامت جنسی داشته باشد باید از سوی صاحب نظران مورد توجه قرار گیرد. در مجموع با توجه به مدل سلامت جنسی رابینسون اینگونه مشخص می شود که برای رسیدن به سلامت جنسی در فرد، باید به این مساله به صورت همه جانبه نگاه شود و مساءل مهم و اساسی مانند این ده اصل مدل سلامت جنسی در نظر گرفته شود.