تبخال تناسلی (علل, علائم, تشخیص و درمان)

تبخال تناسلی چیست؟
تبخال تناسلی یک عفونت مقاربتی است. این بیماری توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. اکثر مردم در سراسر جهان به نوعی از ویروس هرپس سیمپلکس مبتلا هستند. HSV همیشه علائمی ایجاد نمی‌کند، اما اگر خارش، تورم یا تاول‌های دردناک دارید؛ به پزشک مراجعه کنید.

علل تبخال تناسلی
دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس (نوع ۱ و ۲) وجود دارد.

هرپس سیمپلکس نوع یک:‌
این نوع، معمولا باعث تبخال در ناحیه دهان می‌شود، اما می‌تواند باعث تبخال در ناحیه تناسلی نیز شود.

هرپس سیمپلکس نوع دو:‌ این نوع، معمولا باعث تبخال در قسمت تناسلی می‌شود اما می‌تواند باعث تبخال در ناحیه دهان نیز شود.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که در سال ۲۰۱۶، حدود ۳.۷ میلیارد نفر از افراد زیر ۵۰ سال، به HSV نوع یک مبتلا شده‌اند. در همان سال، حدود ۴۹۱ میلیون نفر در سنین ۱۵ تا ۴۹ سال (این یعنی دو‌سوم جمعیت زیر ۵۰ سال)، به عفونت HSV نوع ۲، مبتلا شدند.

ویروس‌ از طریق خراشیدگی پوست یا غشاهای مخاطی وارد بدن می‌شود. آن‌ها را می توان در بینی، دهان و اندام تناسلی یافت. همچنین در مایعات بدن از جمله بزاق، مایع منی و ترشحات واژن نیز دیده می‌شوند.

شناخت علائم تبخال تناسلی
ظهور تاول‌ها نشانه‌ای از ابتلا به ویروس است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، به طور متوسط، اولین نشانه‌ی بیماری تقریبا ۴ روز پس از ابتلا به ویروس ظاهر می‌شود. با این حال، ممکن است کمتر از ۲ روز یا بیشتر از ۱۲ روز نیز طول بکشد.

علائم عمومی برای مردان می‌تواند شامل تاول در نواحی آلت تناسلی، کیسه بیضه و باسن (نزدیک یا اطراف مقعد) است.

علائم عمومی برای زنان شامل تاول در نواحی واژن، مقعد و باسن است.

تاول‌ها ممکن است در دهان و روی لب‌ها، صورت و هر جای دیگری که با نواحی عفونت تماس داشته باشد؛ ظاهر شوند. این نواحی اغلب قبل از بروز تاول، شروع به خارش یا گزگز می‌کنند.
تاول‌ها ممکن است زخمی شده و مایع درون آن‌ها به بیرون ترشح شود. ممکن است در عرض یک هفته پس از شیوع، پوسته‌ای روی زخم‌ها ظاهر شود. همچنین غدد لنفاوی نیز ممکن است متورم شوند. غدد لنفاوی با عفونت و التهاب در بدن مبارزه می‌کنند. برخی افراد ممکن است سردرد، بدن درد و تب را نیز به دلیل عفونت ویروسی تجربه کنند.

علائم عمومی برای نوزادی که با تبخال متولد می‌شود (هنگام زایمان واژینال) می‌تواند شامل زخم‌هایی در صورت، بدن و اندام تناسلی باشد. نوزادانی که با تبخال تناسلی متولد می‌شوند، ممکن است عوارض بسیار شدیدی (کوری، آسیب‌های مغزی و حتی) را تجربه کنند.

بسیار مهم است که در صورت وجود تشخیص تبخال تناسلی یا ابتلا به HSV در دوران بارداری، به پزشک اطلاع دهید. اگر تاول‌های تبخال در امتداد کانال زایمان وجود داشته باشد، تیم مراقبت‌های بهداشتی ممکن است به جای زایمان طبیعی، نوزاد را از طریق سزارین به دنیا بیاورند.

تبخال دهان
تبخال دهان، یکی از علائم ابتدا به نوع یک HSV است. آن‌ها تاول‌های کوچک پر از مایع هستند. پس از چند روز تخلیه می‌شوند و پوسته پوسته به نظر می‌رسند. ممکن است در دیگر نواحی صورت نیز دیده شوند. معمولا به مدت ۲ هفته باقی می‌مانند.
از آنجایی که هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، ممکن است مجددا ظاهر شوند زیرا ویروس آن به صورت نهفته در بدن وجود دارد.

چه زمانی برای تبخال تناسلی به پزشک مراجعه کنیم؟
آزمایش خون می‌تواند HSV را قبل از ابتلا به بیماری تشخیص دهد. با این حال، اگر در معرض ویروس قرار نگرفته‌اید و هیچ علامتی ندارید، نیازی به غربالگری نیست. اگر نشانه‌ای از بیماری وجود دارد برای کنترل عفونت باید به پزشک مراجعه کنید.

چگونه می توان تبخال تناسلی را درمان کرد؟
هیچ درمان تایید شده‌ای برای ویروس تبخال وجود ندارد. با این حال با مراجعه به پزشک می‌توانید علائم آن را کاهش دهید و بیماری را کنترل کنید. داروهای آنتی ویروس صرفا به تسریع زمان بهبود زخم‌ها و کاهش درد کمک می‌کنند. همچنین دارو می‌تواند احتمال بروز مجدد بیماری در آینده را کاهش داد.

مراقبت در منزل
با آب گرم دوش بگیرید و از مواد بهداشتی قوی استفاده نکنید. محل تاول‌ها را تمیز و خشک نگه دارید. لباس زیر نخی و گشاد بپوشید.

تبخال تناسلی چگونه منتقل می‌شود؟‌
این ویروس معمولا از طریق تماس پوست به پوست (از جمله حین رابطه جنسی) منتقل می‌شود. لازم به ذکر است که انتقال حتی زمانی که دخول صورت نگیرد نیز امکان‌پذیر است. این یعنی تماس بین دستگاه‌های تناسلی و حتی رابطه جنسی دهانی نیز موجب انتقال می‌شود. تبخالی که در ناحیه دهان وجود دارد می‌تواند به نواحی تناسلی و مقعدی سرایت کند و بالعکس! لازم به ذکر است که این ویروس در مایع منی،‌ بزاق و ترشحات واژن نیز وجود دارد و قابل سرایت است.
احتمال ابتلا به ویروس در موارد زیر افزایش می‌یابد:‌
- داشتن رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی با فردی که تبخال تناسلی دارد
- عدم استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی
- کاهش توانایی در مبارزه با عفونت به دلیل سیستم ایمنی ضعیف

چگونه از تبخال تناسلی پیشگیری کنیم؟‌
اگر فردی از نظر جنسی فعال باشد، می تواند خطر ابتلا به HSV را با موارد زیر کاهش دهد:
- استفاده از کاندوم
- خودداری از رابطه جنسی با فردی که علائم تبخال دارد. با این حال، مهم است که بدانید HSV حتی زمانی که علائم وجود ندارد، می تواند به فرد دیگری منتقل شود.
- صحبت با شرکای جنسی در مورد وضعیت STI (عفونت‌های انتقال‌پذیر از طریق رابطه جنسی) آن‌ها.

بعد از مثبت شدن تست تبخال تناسلی چه باید کرد؟
اگر تست تبخال تناسلی فردی مثبت شد، باید به پزشک مراجعه کند. اگرچه هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما می‌توان آن را از طریق داروهای ضد ویروسی کنترل کرد. داروهای ضد ویروسی می توانند به کاهش شدت شیوع های مکرر کمک می‌کند.در صورت وجود تشخیص تبخال تناسلی، داشتن رابطه جنسی مشکلی ندارد، اما برای کاهش شانس انتقال HSV به شریک جنسی، از روش‌های بازدارنده مانند کاندوم استفاده کنید.

این ویروس در گذر زمان به صورت نهفته در بدن باقی می‌ماند مگر اینکه عامل محرکی (استرس، بیماری یا خستگی) وجود داشته باشد. پزشک می‌تواند شیوع بیماری را کنترل کند.

آیا تبخال تناسلی مادام‌العمر مسری است؟
زمانی که یک فرد تاول فعال دارد، به احتمال بیشتری HSV را منتقل می‌کند. یعنی زمانی که زخم های تبخال برای اولین بار ظاهر می شوند تا زمانی که به طور کامل بهبود پیدا کنند. با این حال، حتی در دوره های کمون (بین شیوع)، امکان انتقال HSV به یک شریک وجود دارد.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع