ایدز بیماری است که می‌تواند در افراد مبتلا به ویروس HIV ایجاد شود. درمان با داروهای ضد رتروویروسی (Retrovirus)، معمولا از ایجاد ایدز در افراد مبتلا به HIV جلوگیری می‌کند. رتروویروس، نوعی از ویروس است که با استفاده از آنزیم وارونویس،‌ دی‌ان‌ای (DNA) خود را از روی آران‌ای (RNA) سلول میزبان می‌سازد.

HIV چیست؟

HIV ویروسی است که به سیستم ایمنی آسیب می‌رساند. HIV درمان نشده، سلول‌های CD4 را که نوعی سلول ایمنی به نام (T) هستند؛ تحت تاثیر قرار می‌دهد و آن‌ها را از بین می‌برد. با گذشت زمان، از آنجایی که HIV، سلول‌های CD4 بیشتری را از بین می‌برد، احتمال ابتلای بدن به انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها بیشتر می‌شود.

HIV از طریق مایعات بدن منتقل می شود که عبارتند از:

• خون
• مایع منی
• مایعات واژن و رکتوم (راست روده)
• شیر مادر

از آن‌جایی که اچ‌آی‌وی خود را وارد DNA سلول‌ها می‌کند، تا پایان عمر در بدن باقی می‌ماند. در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که HIV را از بدن حذف کند. اگرچه بسیاری از دانشمندان در تلاش برای یافتن آن هستند.

با این حال، با مراقبت‌های پزشکی، از جمله درمانی به نام درمان ضد رتروویروسی، می‌توان HIV را مدیریت کرد و سال‌ها با این ویروس زندگی کرد.

بدون درمان، فرد مبتلا به HIV، احتمالا به یک بیماری جدی به نام سندرم نقص ایمنی اکتسابی، معروف به ایدز مبتلا می‌شود.

در آن مرحله، سیستم ایمنی ضعیف‌تر از آن است که بتواند با موفقیت در برابر سایر بیماری‌ها و عفونت‌ها واکنش نشان دهد.

بدون درمان، امید به زندگی در مراحل پایانی ایدز، حدود ۳ سال است. با درمان ضد رتروویروسی، امید به زندگی می‌تواند تقریبا مشابه فردی باشد که به HIV مبتلا نشده است.

در حال حاضر، حدود ۱/۲ میلیون آمریکایی با HIV زندگی می‌کنند. از هر ۷ نفر، ۱ نفر نمی‌داند که به این ویروس مبتلا است. اچ‌آی‌وی می‌تواند تغییراتی را در سراسر بدن ایجاد کند.

ایدز چیست؟

ایدز بیماری است که می‌تواند در افراد مبتلا به HIV ایجاد شود. این پیشرفته‌ترین مرحله HIV است. داشتن ویروس HIV، الزاما به معنی مبتلا بودن فرد به ایدز نیست.

HIV سلول‌های CD4 را از بین می‌برد. در هر میلی‌متر مکعب بدن بزرگسالان سالم، معمولا بین ۵۰۰ تا ۱۶۰۰ سلول CD4 وجود دارد. فرد مبتلا به HIV، که تعداد CD4 او کمتر از ۲۰۰ عدد در میلی‌متر مکعب باشد، مبتلا به ایدز خواهد بود. بدون درمان، HIV می‌تواند در عرض یک دهه به ایدز تبدیل شود.

در ایدز سیستم ایمنی بدن به شدت در معرض خطر است. این یعنی بدن به قدری ضعیف شده که دیگر نمی‌تواند در برابر بیشتر بیماری‌ها و عفونت‌ها واکنش نشان دهد.

عفونت‌های فرصت طلبی مانند پنومونی پنوموسیستیس جیرووسی، فقط در کسانی با ضعف ایمنی شدید، مانند افراد مبتلا به ایدز رخ می‌دهند.

فرد مبتلا به ایدز در برابر طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌شود، از جمله:

• ذات الریه
• بیماری سل
• بیماری قارچی در دهان یا گلو
• سیتومگالوویروس (CMV)، نوعی ویروس هرپس
• مننژیت کریپتوکوکی (یک بیماری قارچی در مغز)
• توکسوپلاسموز (یک بیماری مغزی ناشی از یک انگل)
• کریپتوسپوریدیوز (وضعیتی که توسط یک انگل روده ایجاد می‌شود.)
• سرطان، از جمله سارکوم کاپوزی (KS) و لنفوم

کاهش امید به زندگی، نتیجه مستقیم خود سندرم نیست. بلکه نتیجه بیماری‌ها و عوارضی است که از ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن در اثر ایدز ناشی می‌شود.

علائم اولیه HIV

چند هفته‌ی اول پس از ابتلای یک فرد به HIV، «مرحله حاد عفونت» نامیده می‌شود. برخی افراد ممکن است علامتی نداشته باشند. با این حال، در این دوره، بار ویروسی فرد بسیار زیاد است. بار ویروسی مقدار ویروس HIV است که در جریان خون یافت می‌شود. این یعنی ویروس در این زمان، می‌تواند به راحتی در این مدت به شخص دیگری انتقال یابد. در این مدت، ویروس به سرعت تکثیر می‌شود.

همان‌طور که گفتیم، برخی افراد، در ابتدا هیچ علامتی ندارند. با این حال، بسیاری، علائم را در ماه‌های اول پس از ابتلا به ویروس تجربه می‌کنند. اما اغلب متوجه نمی‌شوند که HIV باعث این علائم شده. دلیلش این است که علائم مرحله‌ی حاد، می‌تواند شبیه آنفولانزا یا سایر ویروس‌های فصلی باشد. مانند:

• تب
• لرز
• تورم غدد لنفاوی
• بدن درد
• بثورات پوستی
• گلو درد
• سردرد
• حالت تهوع
• ناراحتی معده

این علائم ممکن است خفیف تا شدید باشند و از چند روز تا چند هفته ادامه پیدا کنند. از آنجایی که همه‌ی آن‌ها مثل بیماری‌های رایجی همچون آنفولانزا هستند؛ برخی به پزشک مراجعه نمی‌کنند.

علائم HIV می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

علائم اولیه HIV، معمولا در عرض چند ماه از بین می‌رود. در این زمان، فرد وارد مرحله مزمن یا نهفتگی بالینی HIV می‌شود. این مرحله می‌تواند از چند سال تا چند دهه طول بکشد.

برخی افراد در این مدت هیچ علامتی ندارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم کم یا غیر مرتبطی داشته باشند. علائم غیر مرتبط، علامتی است که به یک بیماری یا وضعیت خاص مربوط نمی‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد یا سایر دردها
• تورم غدد لنفاوی
• تب‌های مکرر
• عرق شبانه
• خستگی
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• کاهش وزن
• بثورات پوستی
• عفونت‌های قارچی مکرر دهان یا واژن
• ذات‌الریه
• زونا

HIV در این مدت، (حتی بدون داشتن علائم)، همچنان قابل انتقال است. با این حال، فرد نمی‌داند که HIV دارد مگر اینکه آزمایش بدهد. علائم HIV در این مرحله ممکن است گذرا باشند یا به سرعت پیشرفت کنند. 

با استفاده مداوم از این درمان ضد رتروویروسی، HIV مزمن می‌تواند چندین دهه ادامه داشته باشد. اگر درمان، زود شروع شود؛ احتمالا فرد به ایدز مبتلا نخواهد شد.

آیا راش (ضایعات پوستی) از علائم HIV است؟

بسیاری از افراد مبتلا به HIV، بثورات پوستی را تجربه می‌کنند. راش اغلب یکی از اولین علائم عفونت HIV است. به طور کلی، بثورات HIV، به صورت ضایعات متعدد قرمز رنگ که صاف و برجسته هستند؛ ظاهر می‌شوند.

بثورات مربوط به HIV

اچ‌آی‌وی باعث می‌شود فرد بیشتر به مشکلات پوستی مبتلا شود. زیرا این ویروس سلول‌های سیستم ایمنی را از بین می‌برد. عفونت‌های مشترکی که می‌توانند باعث ایجاد جوش شوند؛ عبارتند از:

• مولوسکوم (زگیل آبکی)
• هرپس سیمپلکس
• زونا

بثورات پوستی می‌تواند به دلیل عفونت‌های همزمان با HIV ایجاد شود. برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان اچ‌آی‌وی یا سایر بیماری‌ها نیز باعث ایجاد مشکلات پوستی می‌شوند.

این نوع بثورات معمولا در عرض یک یا ۲ هفته پس از شروع یک داروی جدید ظاهر می‌شوند. گاهی اوقات بثورات به خودی خود برطرف می‌شوند. در غیر این صورت لازم است فرد داروهایش را عوض کند. بثورات ناشی از واکنش آلرژیک به دارو، می‌توانند جدی باشند.

سایر علائم یک واکنش آلرژیک عبارتند از:

• مشکل در تنفس یا بلع
• سرگیجه
• تب

سندرم استیونز جانسون (SJS)، یک واکنش آلرژیک نادر به داروهای HIV است. علائم شامل تب و تورم صورت و زبان است. بثورات تاول‌مانند، پوست و غشاهای مخاطی را درگیر می‌کند و به سرعت پخش می‌شوند.

هنگامی که ۳۰ درصد پوست تحت تأثیر قرار بگیرد، به آن نکرولیز اپیدرمی سمی می‌گویند که یک وضعیت تهدید کننده است. اگر این اتفاق بیفتد، مراقبت‌های پزشکی اورژانسی مورد نیاز است.

به خاطر داشته باشید که بثورات شایع هستند و می‌توانند دلایل زیادی داشته باشند.

علائم HIV در مردان متفاوت است؟

علائم HIV از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این حال، در مردان و زنان مشابه است.

اگر فردی در معرض HIV قرار گرفته باشد، ممکن است سایر عفونت‌های مقاربتی (STIs) را نیز داشته باشد. این شامل موارد زیر است:

• سوزاک
• کلامیدیا
• سیفلیس
• تریکومونیازیس

مردان ممکن است بیشتر از زنان متوجه علائم بیماری‌های مقاربتی (مانند زخم در ناحیه تناسلی)، شوند. با این حال، مردان معمولا به اندازه زنان، به دنبال مراقبت‌های پزشکی نیستند.

علاوه‌بر این، زنان مبتلا به HIV در معرض خطر ابتلا به موارد زیر هستند:

• عفونت‌های قارچی مکرر واژن
• سایر عفونت‌های واژن، از جمله واژینوز باکتریایی
• بیماری التهابی لگن (PID)
• تغییر در چرخه‌های قاعدگی
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، که می‌تواند باعث زگیل تناسلی و سرطان دهانه‌ی رحم شود.

یک خطر دیگر برای زنان مبتلا به HIV، این است که ویروس می‌تواند در دوران بارداری به نوزاد هم منتقل شود.

زنانی که تحت درمان ضد رتروویروسی قرار می‌گیرند، در معرض خطر بسیار پایین انتقال اچ‌آی‌وی به جنین خود، در دوران بارداری و زایمان هستند. این ویروس می‌تواند از طریق شیر مادر، به نوزاد منتقل شود.

توصیه می‌شود که زنان مبتلا به HIV، به نوزادان خود شیر ندهند و از شیر خشک استفاده کنند.

علائم ایدز چیست؟

ایدز به سندرم نقص ایمنی اکتسابی اشاره دارد. در این شرایط، سیستم ایمنی بدن به دلیل داشتن ویروس HIV، که سال‌ها کنترل نشده، ضعیف می‌شود.

اگر اچ‌آی‌وی در مراحل اولیه تشخیص داده شود و با درمان ضد رتروویروسی کنترل شود، معمولا فرد مبتلا به ایدز نمی‌شود. اگر فردی بداند که HIV دارد اما به طور مداوم از درمان ضدرتروویروسی خود استفاده نکند، ممکن است به ایدز مبتلا شود.

همچنین ممکن است فرد در صورت داشتن نوعی HIV مقاوم به درمان ضد رتروویروسی، به ایدز مبتلا شود.

با استفاده از درمان ضد رتروویروسی، فرد می‌تواند تشخیص مزمن HIV را بدون ابتلا به ایدز، برای چندین دهه حفظ کند.

علائم ایدز معمولا شامل موارد زیر باشد:

• تب مکرر
• غدد لنفاوی متورم مزمن، به ویژه زیر بغل، گردن و کشاله ران
• خستگی مزمن
• عرق شبانه
• لکه‌های تیره زیر پوست یا داخل دهان، بینی و پلک‌ها
• زخم‌ها، لکه‌ها یا ضایعات دهان، زبان، اندام تناسلی و مقعد
• برجستگی‌ها، ضایعات و بثورات پوستی
• اسهال مکرر یا مزمن
• کاهش وزن سریع
• مشکلات عصبی مانند کاهش تمرکز، از دست دادن حافظه و گیجی
• اضطراب و افسردگی

درمان ضد رتروویروسی، اچ‌آی‌وی را کنترل کرده و معمولا از ایدز جلوگیری می‌کند. سایر عفونت‌ها و عوارض ایدز نیز قابل درمان هستند. این درمان باید متناسب با نیازهای فردی باشد.

حقایق انتقال HIV

هر کسی ممکن است به HIV مبتلا شود. این ویروس از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود. برخی دیگر از راهای انتقال HIV، عبارتند از:

• از طریق رابطه جنسی واژینال یا مقعدی (رایج‌ترین راه انتقال)
• با استفاده از سوزن مشترک، سرنگ‌ها و سایر اقلام برای مصرف مواد مخدر تزریقی
• به اشتراک گذاشتن تجهیزات خالکوبی بدون استریل کردن آن
• انتقال از مادر به فرزند در دوران بارداری،‌ زایمان و شیردهی
• از طریق جویدن غذای کودک قبل از اینکه به او بدهید
• انتقال خون یا پیوند اعضا و بافت

انتقال HIV از طریق موارد زیر ممکن اما بسیار نادر است: 

• رابطه جنسی دهانی (فقط اگر خونریزی لثه یا زخم‌های باز در دهان فرد وجود داشته باشد.)
• گاز گرفتن توسط یک فرد مبتلا به HIV (فقط اگر بزاق خونی باشد یا زخم‌های باز در دهان فرد وجود داشته باشد.)
• تماس پوست زخم یا غشاهای مخاطی با خون فردی که مبتلا به HIV است.

HIV از طریق موارد زیر منتقل نمی‌شود:

• تماس پوست به پوست
• در آغوش گرفتن، دست دادن یا بوسیدن
• هوا یا آب
• به اشتراک گذاشتن غذا یا نوشیدنی
• بزاق، اشک یا عرق (مگر اینکه با خون فرد مبتلا به HIV مخلوط شود.)
• اشتراک توالت، حوله یا رختخواب
• پشه‌ها یا سایر حشرات

اگر فردی که مبتلا به HIV است، تحت درمان باشد، انتقال ویروس به فرد دیگر عملا غیرممکن است.

علل HIV

دانشمندان بر این باورند که وقتی مردم از گوشت شامپانزه آفریقایی حاوی این ویروس استفاده می‌کردند، ویروس نقص ایمنی میش (SIV)، به انسان منتقل شد.

زمانی که ویروس وارد جمعیت انسانی شد، به چیزی که ما اکنون به عنوان HIV می‌شناسیم، جهش یافت. این اتفاق احتمالا در دهه ۱۹۲۰ رخ داده است.

اچ‌آی‌وی طی چندین دهه،‌ در سراسر آفریقا سرایت کرد. در نهایت، ویروس به سایر نقاط جهان مهاجرت کرد. دانشمندان اولین بار در سال ۱۹۵۹، HIV را در نمونه خون انسان کشف کردند.

گمان می‌رود که HIV از دهه ۱۹۷۰، در ایالات متحده وجود داشته، اما تا دهه ۱۹۸۰ به آگاهی عمومی نرسید.

گزینه‌های درمانی برای HIV

درمان باید در اسرع وقت پس از تشخیص، بدون توجه به بار ویروسی شروع شود.

درمان اصلی HIV، ضد رتروویروسی است. ترکیبی از داروهای روزانه که از تولید مثل ویروس جلوگیری می‌کند. این به محافظت از سلول‌های CD4 کمک کرده و سیستم ایمنی را قوی نگه می‌دارد. همچنین از ابتلا به ایدز نیز کمک می‌کند و خطر انتقال ویروس به دیگران را نیز کاهش می‌دهد.

هنگامی که درمان موثر باشد، بار ویروسی "غیرقابل تشخیص" خواهد بود. یعنی فرد هنوز HIV دارد، اما ویروس در نتایج آزمایش قابل مشاهده نیست.

با این حال، اگر فرد درمان ضد رتروویروسی را متوقف کند، بار ویروسی دوباره افزایش می‌یابد و HIV می‌تواند دوباره به سلول‌های CD4 حمله کند.

داروهای HIV

بسیاری از داروهای ضد رتروویروسی، برای درمان HIV تایید شده‌اند.

این داروها به ۷ دسته تقسیم می‌شوند. چند نمونه از آن‌ها عبارتند از:

• مهارکننده‌های نوکلئوزیدی رونوشت معکوس (NRTIs)
• مهارکننده‌های ترانس کریپتاز معکوس غیر نوکلئوزیدی (NNRTIs)
• مهار کننده‌های پروتئاز
• آنتاگونیست‌های CCR5

وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده (HHS)، استفاده از ۳ داروی HIV، از حداقل ۲ دسته دارویی را برای درمان توصیه می‌‌کند.

عوارض و هزینه‌ها

عوارض جانبی درمان ضد رتروویروسی متفاوت است و ممکن است شامل حالت تهوع، سردرد و سرگیجه باشد. این علائم اغلب موقتی هستند و با گذشت زمان ناپدید می‌شوند.

عوارض جانبی جدی، می‌تواند شامل تورم دهان، زبان، آسیب کبد یا کلیه باشد. هزینه‌های درمان، با توجه به موقعیت جغرافیایی و نوع پوشش بیمه‌ها، متفاوت است.

توجه داشته باشید که در حال حاضر هیچ درمانی برای HIV وجود ندارد، اما می‌توان آن را مدیریت کرد. افراد مبتلا به HIV اغلب با درمان زودهنگام، طول عمر طبیعی دارند. هیچ درمانی برای ایدز نیز وجود ندارد. با این حال، داروها می‌توانند تعداد CD4 را تا حدی افزایش دهد.

اچ‌آی‌وی و ایدز به هم مرتبط هستند، اما یکسان نیستند.

برای تشخیص HIV از چه آزمایشاتی استفاده می‌شود؟

برای تشخیص HIV می‌توان از چندین آزمایش مختلف استفاده کرد.

آزمایش آنتی بادی - آنتی ژن

تست‌های آنتی بادی-آنتی ژن متداول‌ترین آزمایشات مورد استفاده هستند. آن‌ها می‌توانند نتیجه‌ی مثبت را معمولا در عرض ۱۸ تا ۴۵ روز پس از ابتلای اولیه فرد به HIV، نشان دهند.

این آزمایشات، خون را از نظر وجود آنتی‌بادی و آنتی‌ژن بررسی می‌کند. آنتی‌بادی، نوعی پروتئین است که بدن برای پاسخ به عفونت، می‌سازد. از سوی دیگر، آنتی ژن بخشی از ویروس است که سیستم ایمنی شخص را تحریک می‌کند.

آزمایش آنتی‌بادی

این آزمایش، خون را فقط از نظر وجود آنتی بادی بررسی می‌کند. بین ۲۳ تا ۹۰ روز پس از انتقال، اکثر افراد آنتی‌بادی‌های HIV قابل تشخیص را دارند که در خون یا بزاق یافت می‌شوند.

این تست، با استفاده از آزمایش خون یا سواب دهان انجام می‌شود. برخی از آزمایش‌ها نتایج را در ۳۰ دقیقه یا کمتر ارائه می‌دهند و در مطب یا کلینیک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی انجام می‌شوند.

آزمایش اسید نوکلئیک (NAT)

این آزمایش گران‌قیمت، برای غربالگری عمومی استفاده نمی‌شود و برای افرادی است که علائم اولیه HIV یا یک عامل خطر شناخته شده دارند. این آزمایش به دنبال آنتی بادی نیست بلکه به دنبال خود ویروس می‌گردد.

حدود ۵ تا ۲۱ روز طول می‌کشد تا HIV در خون، قابل تشخیص باشد. این آزمایش معمولا با تست آنتی‌بادی انجام می‌شود. امروزه انجام آزمایش HIV آسان‌تر از همیشه است.

«دوره‌ی پنجره» HIV چیست؟

به محض اینکه ویروس اچ‌آی‌وی وارد بدن می‌شود، شروع به تولید مثل می‌کند. همان‌طور که گفتیم؛ سیستم ایمنی انسان با تولید آنتی‌بادی‌ها، به آنتی‌ژن‌های ویروس پاسخ می‌دهد. 

زمان بین قرار گرفتن در معرض ویروس تا هنگامی که در خون، قابل تشخیص است؛ دوره‌ی پنجره HIV نامیده می‌شود. اکثر افراد در عرض ۲۳ تا ۹۰ روز، آنتی‌بادی‌های قابل تشخیص HIV را ایجاد می‌کنند.

اگر فردی در این زمان، آزمایش HIV انجام دهد، احتمالا نتیجه‌ی منفی دریافت می‌کند. با این حال، احتمال انتقال ویروس به دیگران در دوره‌ی پنجره، همچنان وجود دارد. 

اگر شخصی فکر می‌کند که ممکن است در معرض HIV قرار گرفته باشد اما در این مدت آزمایشش منفی بوده، باید چند ماه دیگر مجددا تست بدهد. در این بین، استفاده از کاندوم یا سایر روش‌ها، برای جلوگیری از انتشار احتمالی HIV، ضروری است. اگر کسی که در طول دوره‌ی پنجره، آزمایش منفی دارد؛ می‌تواند از پروفیلاکسی پس از مواجهه (PEP)، استفاده کند. این دارویی است که پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، برای جلوگیری از ابتلا به HIV مصرف می‌شود.

PEP باید در اسرع وقت (حداکثر ۷۲ ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس)، مصرف شود. حالت ایده‌آل این است که شخص، قبل از رابطه جنسی، PEP استفاده کند.

راه دیگر جلوگیری از ابتلا به HIV، داروهای (PrEP) است. PrEP ترکیبی از داروهاست که قبل از قرار گرفتن احتمالی در معرض ویروس، استفاده شده و می‌تواند خطر ابتلا یا انتقال ویروس را در صورت مصرف مداوم کاهش دهد.

پیشگیری از HIV

در حال حاضر هیچ واکسنی برای جلوگیری از انتقال HIV وجود ندارد. با این حال، انجام برخی اقدامات، به جلوگیری از انتقال HIV کمک می‌کند.

رابطه جنسی ایمن‌تر

رایج‌ترین راه برای انتقال HIV، داشتن رابطه مقعدی یا واژینال بدون کاندوم است. این خطر را نمی‌توان به طور کامل از بین برد، مگر اینکه به طور کامل از رابطه جنسی اجتناب کرد. با این حال با انجام برخی اقدامات، می‌توان ریسک آن‌ را کاهش داد.

فردی که نگران خطر ابتلا به HIV است؛ باید:

• تست HIV بدهد.
• برای سایر عفونت‌های مقاربتی (STI) آزمایش دهد.
• از کاندوم استفاده کند (به خاطر داشته باشید که پیشاب مردان نیز می‌تواند حاوی ویروس باشد)
• در صورت ابتلا به ویروس HIV، داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. با انجام این کار، خطر انتقال ویروس به شریک جنسی خود را کاهش می‌دهید.

سایر اقدامات برای جلوگیری از گسترش HIV عبارتند از:

از به اشتراک گذاشتن سوزن یا سایر لوازم جانبی خودداری کنید.

فردی که در معرض HIV قرار گرفته،‌ باید PEP مصرف کند. این شامل سه داروی ضد رتروویروسی است که به مدت ۲۸ روز تجویز می‌شود. PEP باید در اسرع وقت، پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، اما قبل از گذشت ۳۶ تا ۷۲ ساعت، شروع شود.

فردی که شانس بیشتری برای ابتلا به HIV دارد، باید (PrEP) بخورد. اگر به طور مداوم مصرف شود، می‌تواند خطر ابتلا به HIV را کاهش دهد. PrEP ترکیبی از ۲ دارو به شکل قرص است.

زندگی با HIV

بیش از ۱/۲ میلیون نفر در ایالات متحده با HIV زندگی می‌کنند. شرایط زندگی با این بیماری، برای هرکسی متفاوت است. با این حال، افراد با مصرف دارو می‌توانند زندگی طولانی‌تر و بهتری داشته باشند.

مهمترین نکته این است که درمان ضد رتروویروسی را در اسرع وقت شروع کنید. با مصرف داروها، مطابق با تجویز، افراد مبتلا به HIV، می‌توانند بار ویروسی خود را پایین نگه دارند. همچنین به طور منظم، روند درمان را با پزشکتان پیگیری کنید.

همچنین مهم است که به طور منظم با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی پیگیری کنید.

راه های دیگری که افراد مبتلا به HIV، می‌توانند با آن سلامت خود را بهبود بخشند؛ عبارتند از:

کارهایی که انجام دادن آن‌ها برای افراد مبتلا به HIV لازم است:

• داشتن یک رژیم غذایی خوب و متعادل
• ورزش منظم
• استراحت زیاد
• اجتناب از مصرف تنباکو و سایر مواد مخدر
• اطلاع دادن علائم جدید به پزشک
• تمرکز بر سلامت روان
• استفاده از کاندوم و داشتن رابطه جنسی ایمن‌تر
• مصرف دارو

در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی یک فرد ۲۰ ساله‌ی مبتلا به HIV، حدود ۱۹ سال بود. در سال ۲۰۱۱، یک فرد ۲۰ ساله‌ی مبتلا به HIV، می‌تواند انتظار داشته باشد که تا ۵۳ سال دیگر زندگی کند.

این یک پیشرفت چشمگیر است که تا حد زیادی به دلیل درمان ضد رتروویروسی است. با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به HIV، می‌توانند یک طول عمر طبیعی داشته باشند.

البته موارد زیادی بر امید به زندگی برای یک فرد مبتلا به HIV تاثیر می‌گذارد. از جمله:

• تعداد سلول‌های CD4
• بار ویروسی
• بیماری‌های جدی مرتبط با HIV، از جمله هپاتیت
• سوء استفاده از مواد مخدر
• سیگار کشیدن
• دسترسی، تبعیت و پاسخ به درمان
• سایر شرایط سلامتی
• سن

محل زندگی یک فرد نیز مهم است. افراد در ایالات متحده و سایر کشورهای توسعه یافته، ممکن است بیشتر به درمان ضد رتروویروسی دسترسی داشته باشند.

استفاده مداوم از این داروها به جلوگیری از پیشرفت HIV به ایدز، کمک می‌کند. هنگامی که HIV به ایدز تبدیل می‌شود، میزان امید به زندگی بدون درمان، حدود ۳ سال است. در سال ۲۰۱۷، حدود ۲۰/۹ میلیون نفر از افراد مبتلا به HIV، از درمان ضد رتروویروسی استفاده می‌کردند.

آیا واکسنی برای HIV وجود دارد؟

در حال حاضر، هیچ واکسنی برای پیشگیری یا درمان HIV وجود ندارد. تحقیقات و آزمایش‌های بسیاری بر روی واکسن‌ها در حال انجام است، اما هیچ کدام تایید نشده‌اند.

HIV یک ویروس پیچیده است که به سرعت جهش پیدا می‌کند. فقط تعداد کمی از افراد مبتلا به HIV، آنتی‌بادی‌های وسیع و متنوع، برای سویه‌های مختلف ویروس، تولید می‌کنند.

اولین مطالعه اثربخشی واکسن HIV، در سال ۲۰۱۶، طی ۷ سال و در آفریقای جنوبی انجام شد.

یک پیگیری ۳/۵ ساله پس از واکسیناسیون، نشان داد که واکسن، ۳۱/۲ درصد در جلوگیری از انتقال HIV موثر است.

این مطالعه شامل ۵۴۰۰ مرد و زن از آفریقای جنوبی بود. در سال ۲۰۱۶، در آفریقای جنوبی، حدود ۲۷۰ هزار نفر به HIV مبتلا شدند.

تحقیقات دیگر در مورد واکسن HIV، همچنان ادامه دارد.

در حالی که هنوز هیچ واکسنی برای پیشگیری از HIV وجود ندارد، افراد مبتلا به HIV، می‌توانند از واکسن‌های دیگر برای جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با HIV بهره‌مند شوند. توصیه‌های CDC، شامل موارد زیر است:

• ذات الریه
• آنفولانزا
• هپاتیت A و B
• مننژیت
• زونا

آمار HIV

در سال ۲۰۱۹، حدود ۳۸ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به HIV بودند. از این تعداد، ۱/۸ میلیون نفر، کودکان زیر ۱۵ سال بودند.

در پایان سال ۲۰۱۹، حدود ۲۵/۴ میلیون نفر مبتلا به HIV، از درمان ضد رتروویروسی استفاده می کردند.

از زمان شروع همه‌گیری، حدود ۷۵/۷ میلیون نفر به HIV مبتلا شده و تاکنون عوارض مرتبط با ایدز، جان ۳۲/۷ میلیون نفر را گرفته است.

در سال ۲۰۱۹، حدود ۶۹۰ هزار نفر بر اثر بیماری‌های مرتبط با ایدز جان خود را از دست دادند. این عدد در سال ۲۰۰۵،‌ ۱/۹ میلیون نفر بود. شرق و جنوب آفریقا، بیشترین موارد ابتلا را داشته‌اند.

زنان بالغ و نوجوان، ۱۹ درصد از تشخیص‌های جدید HIV در ایالات متحده (در سال ۲۰۱۸)، را تشکیل می‌دهند. تقریبا نیمی از موارد جدید در آمریکایی‌های آفریقایی تبار رخ می‌دهد.

در صورت درمان نشدن، یک زن مبتلا به ویروس، حدود ۱۵ تا ۴۵ درصد می‌تواند ویروس را در دوران بارداری یا شیردهی، به فرزندش منتقل کند. با درمان ضد رتروویروسی در طول بارداری و اجتناب از شیردهی، خطر انتقال، کمتر از ۵ درصد است.

در حال حاضر، دسترسی به درمان ضد رتروویروسی، در سراسر جهان در حال بهبود است. امیدواریم آمار افراد مبتلا به HIV و ایدز، همچنان کاهش پیدا کند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

در مردان، بیضه‌ها تستوسترون تولید می‌کنند. اگر تولید تستوسترون کمتر یا بیشتر از حد معمول باشد، می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی مردان تاثیر بگذارد. این هورمون در انسان و بسیاری از حیوانات یافت می‌شود. تخمدان‌های زنان نیز در مقادیر بسیار کم تستوسترون می‌سازند.

جنین پسر، ۷ هفته پس از لقاح شروع به تولید تستوسترون می‌کند. میزان تولید این هورمون در زمان بلوغ مردان، به طور قابل توجهی افزایش یافته و بعد از حدود ۳۰ سالگی کاهش می‌یابد.

تستوسترون در میزان میل جنسی مردان بسیار موثر است و نقش حیاتی در تولید اسپرم دارد. همچنین بر توده استخوانی، عضلانی، نحوه ذخیره چربی در بدن، تولید گلبول‌های قرمز و حتی رفتار و خلق‌وخوی مردان نیز تاثیر دارد.

سطح تستوسترون پایین

اکثر مردان بیش از اندازه کافی تستوسترون دارند. اما ممکن است بدن تستوسترون بسیار کمی تولید کند. این منجر به وضعیتی به نام هیپوگنادیسم می شود. سطوح پایین تستوسترون می‌تواند علائم مختلفی را در مردان ایجاد کند، از جمله:

• کاهش میل جنسی
• انرژی کمتر
• افزایش وزن
• احساس افسردگی
• بد خلقی
• عزت نفس پایین
• موی کم بدن
• استخوان‌هایی با ضخامت کمتر

در حالی که تولید تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، عوامل دیگری هم می‌توانند باعث کاهش سطح این هورمون شوند.

آسیب به بیضه‌ها و برخی از درمان‌های سرطان، مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی بر تولید تستوسترون، تاثیر منفی می‌گذارند.

استرس و مشکلات سلامتی مزمن نیز می‌توانند تولید تستوسترون را کاهش دهند. برخی از این موارد عبارتند از:

• ایدز
• بیماری کلیوی
• اعتیاد به الکل
• سیروز کبدی

سطح تستوسترون در زنان بالغ به طور پیوسته کاهش می یابد، با این حال، سطح T پایین نیز می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند، از جمله:

• میل جنسی کم
• کاهش استحکام استخوان
• کاهش تمرکز
• افسردگی

سطح تستوسترون پایین در زنان ممکن است به دلیل برداشتن تخمدان‌ها و همچنین بیماری های هیپوفیز، هیپوتالاموس یا غدد فوق کلیوی باشد.

تستوسترون درمانی ممکن است برای زنان با سطوح T پایین تجویز شود. با این حال، اثربخشی درمان بر بهبود عملکرد جنسی، در خانم‌هایی که دچار زادبس (یائسگی) شده‌اند؛ نامشخص است.

تست تستوسترون

یک آزمایش خون ساده می‌تواند سطح تستوسترون را تعیین کند.

طبق مرکز پزشکی دانشگاه روچستر، سطح نرمال تستوسترون مردان، بین ۲۸۰ تا ۱۱۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL) برای مردان بالغ، و بین ۱۵ تا ۷۰ نانوگرم در دسی‌لیتر برای زنان بالغ است.

به گفته انجمن اورولوژی آمریکا، اگر سطح تستوسترون یک مرد بالغ کمتر از ۳۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر باشد، پزشک ممکن است آزمایشی را برای تعیین علت کاهش تستوسترون انجام دهد.

سطح پایین تستوسترون ممکن است نشانه‌ای از مشکلات غده هیپوفیز باشد. غده هیپوفیز یک هورمون دیگر را به بیضه‌ها می‌فرستد تا تستوسترون بیشتری تولید کنند. این موضوع در مردان بالغ صدق می‌کند. برای یک پسر نوجوان یا جوان، می‌تواند نشانه‌ی بلوغ دیررس (تاخیر در بلوغ) باشد.

پسران با سطوح بالاتر تستوسترون، زودتر به بلوغ می‌رسند. زنان با تستوسترون بالا ممکن است ویژگی‌های مردانه داشته باشند.

سطوح بسیار بالای تستوسترون می‌تواند نشانه‌ی اختلال غده فوق کلیوی یا حتی سرطان بیضه باشد.

یک علت نادر اما طبیعی برای افزایش تولید تستوسترون، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) است. این بیماری مادرزادی است که با تاثیر بر روی غده‌های فوق کلیه، تولید تستوسترون را مختل می‌کند.

اگر سطح تستوسترون شما بسیار بالا باشد؛ پزشک آزمایش‌های دیگری را برای کشف علت، تجویز خواهد کرد. مردانی که سطح تستوسترون پایینی دارند ممکن است دچار اختلال نعوظ (ED) شوند. تستوسترون درمانی طولانی مدت می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم شود. درمان با تستوسترون همچنین ممکن است باعث بزرگ شدن پروستات یا بیضه‌های کوچکتر و نرم‌تر شود. مردانی که سرطان پروستات یا سینه دارند؛ نباید درمان جایگزین تستوسترون را در نظر بگیرند.

درمان جایگزینی تستوسترون

کاهش تولید تستوسترون، همیشه نیاز به درمان ندارد؛ مگر اینکه سلامت و کیفیت زندگی شما را با مشکل روبرو کرده باشد. تستوسترون مصنوعی به صورت خوراکی، تزریق، ژل یا برچسب‌های پوستی تجویز خواهد شد.

تستوسترون درمانی با تزریق عضلانی ممکن است باعث افزایش تعداد سلول‌های خونی شود. سایر عوارض جانبی درمان‌های جایگزین، شامل احتباس مایعات، افزایش تعداد گلبول‌های قرمز و تغییر میزان کلسترول است.

اگر سطح تستوسترون پایینی دارید؛ برای انتخاب نوع درمان با پزشک خود مشورت کنید.

منبع۱, منبع۲

مواد مخدر می‌تواند اثرات گوناگونی روی زندگی جنسی فرد بگذارد. این ممکن است شامل افزایش یا کاهش میل جنسی باشد. فردی که مواد مصرف کرده، احتمالا ریسک‌پذیرتر است و رفتارش در طول رابطه جنسی تغییر می‌کند.

ممکن است اثر یک ماده‌ی خاص با گذشت زمان تغییر کند. مواد مخدر بر افکار و احساسات فرد نیز اثر دارند. تغییراتی که اغلب غیر قابل پیش‌بینی هستند. ممکن است ماده‌ای که یک بار میل جنسی را افزایش داده، در گذر زمان تاثیر منفی روی کیفیت رابطه جنسی بگذارد.

انجام رابطه جنسی به هماهنگی هورمون‌ها، انتقال‌دهنده‌های عصبی، تغییرات فیزیولوژیکی و احساسات دورنی فرد نیاز دارد. مواد مخدر می‌توانند بسیاری از جنبه‌های این فرآیند را تغییر دهند. حتی داروهایی هم که توسط پزشک نیز تجویز می‌شوند، این‌گونه هستند. به عنوان مثال، داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند سطح هورمون‌ها را به خصوص در مردان، تغییر دهند و باعث ایجاد مشکلات جنسی شوند.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸، روی ۱۸۰ فرد مبتلا به اختلال مصرف مواد انجام شد، داشتن عوارض جانبی جنسی بسیار شایع بود. شرکت‌کنندگان دارای اختلال مصرف موادی مانند الکل، حشیش، کوکائین و مواد افیونی بودند. افراد در همه‌ی گروه‌ها عوارض جانبی جنسی را گزارش کردند.

برخی از راه‌هایی که مواد مخدر ممکن است بر زندگی جنسی افراد تأثیر بگذارد؛ عبارتند از:

میل جنسی: مواد مخدر می‌توانند میزان میل جنسی افراد را تغییر دهند. این یعنی تمایل فرد برای داشتن رابطه، کمتر یا بیشتر از حد معمول است. همچنین ممکن است اثرات غیر قابل پیش‌بینی داشته باشند. این به شخص، موادی که مصرف می‌کند و بسیاری از عوامل دیگر مانند دوز و دفعات استفاده‌ی آن، بستگی دارد.

برانگیختگی فیزیکی: صرف نظر از اینکه فرد از نظر روانی تمایل به رابطه جنسی دارد یا خیر، مواد مخدر می‌توانند بر تحریک فیزیکی تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، می‌توانند بر خیسی واژن اثر گذاشته و یا منجر به اختلال عملکرد جنسی شوند.  مطالعه‌ای نشان داد که مصرف تفریحی از یک داروی اختلال نعوظ می‌تواند وابستگی ایجاد کند و در صورت عدم استفاده، منجر به اختلال نعوظ شود.

ارگاسم و لذت جنسی: افراد اغلب برای افزایش لذت و سهولت ارگاسم در حین رابطه جنسی، از مواد مخدر استفاده می‌کنند. با این حال، برخی از مواد نیز ممکن است؛ رسیدن به ارگاسم را دشوار کنند. به عنوان مثال، الکل و مواد افیونی می‌توانند انزال را به تاخیر بیندازند. ممکن است فرد، بسته به اهداف جنسی خود، این را مثبت یا منفی بداند.

ریسک‌پذیری جنسی: زمانی که فرد، تحت تأثیر الکل یا مواد مخدر قرار دارد، خطرات جنسی بیشتری را متحمل ‌می‌شود. در برخی موارد، بعضی از رفتارهای جنسی بالقوه مضر نیز می‌تواند منجر به تجاوز جنسی، سوء استفاده جنسی و اعمالی شود که جبران‌پذیر نیست. 

مواد مخدر می‌تواند رابطه جنسی را کم و بیش لذت بخش کند. اثرات خاص مواد مخدر بر رابطه جنسی، در طول زمان تغییر می‌کند. به خصوص اگر فرد وابسته شود. همچنین ممکن است بر توانایی فرد در به خاطر سپردن رابطه جنسی و رضایت او از رابطه، تاثیر بگذارد.

برخی از افراد ممکن است برای لذت بردن از رابطه یا حل مشکلات جنسی به مواد مخدر وابسته شوند.

این می‌تواند منجر به اختلال عملکرد جنسی شود، حتی زمانی که فرد دیگر از مواد مخدر استفاده نمی‌کند. برای مثال، فردی که از محرک‌ها برای مدیریت اختلال نعوظ استفاده می‌کند، ممکن است پس از قطع مصرف نیز همچنان این مشکل را تجربه کند. به طور کلی، تا زمانی که فرد علل زمینه‌ای را شناسایی و درمان نکند، این مشکل برطرف نمی‌شود.

مواد افیونی، ممکن است اثرات طولانی مدتی بر سلامت جنسی داشته باشند. در سال ۲۰۱۶، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هشدار داد که برخی از مواد افیونی ممکن است سطح هورمون جنسی را کاهش داده و منجر به اختلال نعوظ، پریود نشدن و ناباروری شود.

مواد مخدر توانایی فرد را برای تصمیم‌گیری تغییر می‌دهند. مطالعات متعدد نشان می‌دهد که تجاوز جنسی بیشتر در مکان‌هایی رخ می‌دهد که قربانی یا مجرم در حال مصرف الکل هستند.

مصرف چه ماده‌ای در حین رابطه جنسی خطرناک‌تر است؟

مصرف هر ماده‌‌ی مخدری در حین رابطه جنسی، می‌تواند خطرناک باشد. به ویژه برای افرادی که دارای شرایط پزشکی خاص هستند. لازم است به این موضوع آگاه باشید که هیچ ماده مخدر بی‌خطری وجود ندارد.

برخی از مهم‌ترین مواد مخدر خطرناک عبارتند از:

پاپرها: برخی افراد برای تقویت رابطه جنسی و آسان‌تر کردن رابطه مقعدی استفاده از پاپرها می‌کنند. عوارض جانبی این ماده شامل اکسیژن خون پایین و مرگ است.

ماده‌ی مخدر تجاوز جنسی خرما: برخی افراد برای افزایش لذت خود از مواد مخدر استفاده می‌کنند، اما دلیل مصرف برخی دیگر، کاهش مقاومت و تسهیل اجبار جنسی است. این شامل موادی مانند روهیپنول و GHB است. در این حین، فرد به طور کامل نمی‌فهمد که چه اتفاقی در حال وقوع است.

محرک‌ها: داروهای محرک مانند مت آمفتامین، داروهای ADHD و کوکائین می‌توانند باعث مشکلات قلبی و مرگ ناگهانی شوند. آن‌ها همچنین ممکن است رفتار پرخاشگرانه را افزایش دهند و خطر تجاوز جنسی را زیاد کنند.

الکل: الکل بر قضاوت و مقاومت فرد تأثیر می‌گذارد، اما از آنجایی که مصرف آن در بسیاری از جوامع رایج است، اغلب به عنوان یک ماده مخدر شناخته نمی‌شود. الکل می‌تواند بر تصمیم‌گیری جنسی تأثیر بگذارد و ممکن است در تجاوز جنسی نقش داشته باشد.

مواد افیونی: اپیوئیدها عامل اصلی اورداز هستند. این شامل مواد افیونی غیرقانونی مانند هروئین و مسکن‌های مخدر است. احتمال اوردوز در افرادی که از مواد افیونی استفاده می‌کنند، به ویژه در آن‌هایی که دوز مصرف بالایی دارند، زیاد است.  مواد افیونی همچنین می‌توانند رفتار فرد را تغییر داده و رضایت جنسی را دشوار کنند.

علائم اختلال مصرف مواد

برخی از علائم اختلالات مصرف مواد عبارتند از:

• ادامه مصرف مواد مخدر یا الکل با وجود پیامدهای منفی
• احساس وابستگی جسمی یا عاطفی به مواد مخدر یا الکل
• فرد با وجود تلاش‌های مکرر، قادر به ترک نیست و شکست می‌خورد.
• هنگامی که فرد سعی می‌کند مصرف را متوقف کند، علائم فیزیکی دارد
• استفاده از الکل یا مواد مخدر برای داشتن یک احساس طبیعی
• نیاز به دوزهای تدریجی بالاتر به مرور زمان
• وجود مشکلات بهداشتی، حقوقی، روابط و تحصیلی

اختلالات مصرف مواد یک مشکل پزشکی است، نه یک شکست اخلاقی یا شخصی. فرد مبتلا به اختلال مصرف، به ترکیبی از درمان پزشکی برای مدیریت علائم ترک و حمایت روانشناختی برای ایجاد مهارت مقابله با هوس، نیاز دارد.

درمان ممکن است شامل ترکیبی از روان‌درمانی، سم‌زدایی، دارو و مراقبت‌های پزشکی باشد.

کسانی هم هستند که از مواد مخدر برای داشتن رابطه جنسی بهتر استفاده می‌کنند. در این شرایط، مراجعه به متخصص سلامت باروری - جنسی، می‌تواند به شناسایی علت اصلی مشکل و بهبود تجربه جنسی کمک کند.

منبع

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی انبوهی از اطلاعات نادرست و حتی آسیب‌زننده بین کاربران دست به دست می‌شود و این خطر در مسائل سلامت جنسی و سلامت باروری بسیار برجسته‌تر از دیگر موضوعات است.

مثلا ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی و اینستاگرام منتشر می‌شود که در آنها گفته می‌شود استفاده از سیر، ماست و دیگر راهکارهای خانگی می‌تواند به درمان عفونت‌های واژن کمک کند. یا برای مثال گفته می‌شود با کمک فلان بخور می‌توان به درمان عفونت قارچی این ناحیه کمک کرد.

این‌ها یکی از مهم‌ترین مطالب گمراه‌کننده‌ای‌ هستند که می‌توانند به قیمت سلامت باروری شما تمام شوند.

عدم درمان صحیح عفونت‌های واژن چه خطراتی به همراه دارد؟
بهتر است با برخی از مهمترین عوارض عفونت درمان نشده آشنا شویم:

۱- وقتی عفونت به درستی درمان نشود، به مخاط واژن آسیب جدی وارد می‌شود و سیستم ایمنی این ناحیه دچار مشکل خواهد شد. در نتیجه شما مستعد ابتلا به دیگر عفونت‌ها خواهید بود.

۲- عفونت‌ می‌تواند به دیگر مناطق از جمله لوله‌های فالوپ و رحم گسترش پیدا کرده و سبب بروز آبسه شده و حتی ایجاد نازایی دائم کند.

۳- در صورت وجود عفونت و بارداری، امکان زایمان زودرس، کاهش وزن کودک، اندومتریوز و دیگر عوارض جدی افزایش قابل توجهی پیدا می‌کنند.

بنابراین با وجود چنین خطرات جدی، در صورت بروز عفونت واژینال، راهکار شما ساده و شفاف است: باید به پزشک مراجعه کنید و برای آن دارو مصرف کنید. ضمن اینکه داروها باید با دقت و «به صورت کامل» مصرف شوند تا عفونت به کاملا برطرف گردد. حتی گاهی اوقات هم نیاز است که بعد از بهبود، جهت اطمینان از برطرف شدن عفونت به پزشک مراجعه کرده و در صورت لزوم آزمایش بدهید.

باز هم تاکید می‌کنیم که عدم درمان صحیح عفونت واژن می‌تواند عوارض جانبی بسیاری جدی به همراه داشته و لطفا به هیچ راهکار غیرعلمی متفرقه توجه نکنید.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

همه می‌دانیم که ورزش برای سلامت مفید است. اما آیا می‌‌دانید که سلامت جنسی و سلامت باروری شما هم به ورزش منظم بستگی دارد؟

یکی از دلایل مهمش این است که ورزش با افزایش ضربان قلب، سبب افزایش جریان خون در بدن می‌شود و همزمان در اندام‌های جنسی هم خون بیشتری به‌گردش در می‌آید.

این افزایش جریان خون، به ارتقای سلامت اندام‌های جنسی کمک می‌کند و سبب می‌شود در رابطه جنسی هم رضایت بیشتری ایجاد شود.

چندین پژوهش مختلف نشان داده که مردانی که مرتب ورزش می‌کنند، نُعوظ بهتری دارند و خانم‌هایی که ورزشکار هستند، دارای میل جنسی بیشتری بوده و در رابطه جنسی هم در مقایسه با دیگران، لذت و اُرگاسم بیشتری تجربه می‌کنند.

علاوه بر این نشان داده شده که ورزش با افزایش استقامت سبب می‌شود که زوج‌های بتوانند رابطه جنسی طولانی‌تری تجربه کنند و باعث افزایش هورمون تستوسترون نیز می‌گردد.

در کنار آن نشان داده شده که ورزش در خانم‌ها بعد از دوران زادبس (یائسگی) هم سبب افزایش میل جنسی می‌شود.

اهمیت قابل توجه ورزش در تقویت عضلات کف لگن:

یکی دیگر از دلایل اهمیت ورزش و به‌ویژه در خانم‌ها این است که سبب تقویت عضلات کف لگن می‌شود و این از دو زاویه، اهمیت کلیدی دارد:

۱- قوی بودن عضلات این ناحیه سبب می‌شود که در رابطه جنسی عملکرد بهتری وجود داشته باشد و لذت بیشتری هم تجربه شود.

۲- وجود عضلات قدرتمند در لگن سبب می‌شود که سلامت باروری بیشتری داشته و دوران بارداری و زایمان بهتری داشته باشید و احتمال بروز عوارض جانبی بارداری را نیز کمتر می‌کند. ضمن اینکه بعد از زایمان هم عضلات این ناحیه نقش مهمی در بازگشت به حالت عادی پیش از بارداری ایفا می‌کنند.

بنابراین ورزش منظم را هیچ‌وقت فراموش نکنید و در خانم‌ها بهتر است همیشه بخشی از تمرین‌ها به تقویت عضلات ناحیه لگن اختصاص پیدا کند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

کاهش میل جنسی جزو مشکلاتی است که هم در خانم‌ها و هم در آقایان رخ می‌دهد اما میزان شیوع آن معمولا در خانم‌ها بیشتر است.

متاسفانه در بسیاری از فرهنگ‌ها از جمله فرهنگ ما تصور بر این است که میل جنسی باید در همه به صورت طبیعی کار کند! اما این میل به دلایل بسیار متنوعی ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته و اختلال در آن زندگی مشترک بسیاری از زوج‌ها را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و یکی از دلایل مهم جدایی و طلاق به‌حساب می‌آید.

برخی از مهم‌ترین دلایل کاهش میل جنسی به این شرح است:
- اختلالات هورمونی.
- افسردگی.
- اختلالات اضطرابی.
- عوارض جانبی ناشی از مصرف برخی داروها.
- مشکلات تیروئید.
- دیابت.
- برخی بیماری‌های قلبی.
- فشار خون بالا.
- اختلالات خواب.
- درد‌های مزمن.
- برخی بیماری‌های کلیوی.
- برخی سرطان‌ها.
- برخی بیماری‌های مفصلی از جمله آرتروز.
- برخی بیماری‌های عصبی.

بسیاری از افراد برای رفع مشکل کاهش میل‌ جنسی به درمان‌های غیر علمی و مصرف انواع مکمل‌های خطرناک و تایید نشده روی می‌آورند و از این موضوع بی‌اطلاع هستند که اغلب این راهکار‌ها خودشان دارای عوارض جدی هستند.

در درمان کاهش میل جنسی مهم است که:
۱- عامل دقیق ایجاد ‌کننده شناسایی شود.
۲- از مصرف هرگونه دارو و مکمل تایید نشده و بدون نظارت پزشک خودداری شود.

در صورتی که با مشکل کاهش میل جنسی مواجه هستید، لازم است با پزشک متخصص سلامت باروری مشاوره کنید تا دلیل آن مشخص شده و برای رفع آن اقدام شود.

بسیاری از علت‌های کاهش میل جنسی (چه روانی و چه جسمانی) قابل مدیریت و اصلاح هستند و با پیگیری‌ ریشه مشکل می‌توانید آن را برطرف کنید.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

رابطه جنسی لذت بخش است، اما آیا می‌دانید که گاهی اوقات می‌تواند باعث آسیب جسمانی شود؟ در یک پژوهش انجام شده ۱۷ درصد افراد گفته‌اند در طول زندگی جنسی‌شان بروز آسیب یا جراحت را تجربه‌ کرده‌اند. البته بخش مثبت آن این است که تنها ۲ درصد افراد گفته بودند که به مراقبت پزشکی برای رفع مشکل نیاز پیدا کرده بودند.

اینجا می‌خواهیم شما را با دو جراحت حین رابطه جنسی آشنا کنیم که ممکن است برای مرد یا زن رخ دهد و آشنایی با آنها سبب می‌شود که بتوانید از بروز آنها پیشگیری کنید.

۱- شکستگی آلت تناسلی (در آقایان):

این وضعیت در برخی پوزیشن‌های خاص شایع‌تر است که یکی از آنها هنگامی است که پارتنر زن در بالا قرار داشته باشد.
در صورتی که وزن ناگهانی روی آلت تناسلی در وضعیت نُعوظ وارد شود، ممکن است به خاطر فشار زیاد، شکستگی رخ بدهد. البته آلت تناسلی دارای استخوان نیست و استفاده از کلمه شکستگی یک «اصطلاح» است. اما آلت دارای یک بافت اسفنجی است که در صورت فشار می‌تواند دچار پارگی شود.

در صورت بروز این مشکل لازم است که به پزشک متخصص اُرولوژی مراجعه شود و گاهی برای درمان به جراحی نیاز است.

پیشگیری: در صورتی که طرفین وجود این آسیب و احتمال بروز آن آگاه باشند، با اعمال دقت لازم در پوزیشن‌های خطرساز می‌توانند از بروز آن پیشگیری کنند.

۲- آسیب به واژن (خونریزی یا پارگی بافتی):

این مشکل در خانم‌ها رخ می‌دهد و در صورتی بروز می‌کند که لوبریکاسیون (لغزنده‌سازی) کافی وجود نداشته باشد. پژوهش‌ها نشان داده حدود ۹ درصد خانم‌ها، نوعی از خونریزی را بعد از رابطه جنسی تجربه می‌کنند.

پیشگیری: لازم است که پیش از انجام رابطه جنسی از وجود ترشحات کافی اطمینان حاصل شود و در صورت نیاز از مواد لوبریکانت استفاده شود. فراموش نکنید که استفاده از لوبریکانت به هیچ عنوان یک عیب به‌حساب نمی‌آید و پژوهش‌های متعدد نشان داده استفاده از آنها (در صورتی که از لوبریکانت مناسب استفاده شود) به افزایش کیفیت و رضایت از رابطه جنسی کمک زیادی می‌کند.

اگرچه بروز این مساله شایع نیست ،اما درصورتیکه افراد با مشکلات مشابه مواجه شوند بهترین کار مراجعه سریع جهت بررسی و اقدام مناسب می باشد.
قرار گرفتن در پوزیشن هایی که گاها افراد از فیلم ها یا تصاویر برداشت کرده اند بدون در نظر گرفتن شرایط فیزیکی طرفین و نیز محتوای اغراق آمیز فیلم ها می تواند منجر به بروز چنین مشکلاتی در رابطه جنسی گردد.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
منبع

داشتن رابطه‌ی جنسی، برای ساختن یک زندگی سالم ضروری است. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که وجود یک زندگی جنسی فعال، ارتباط نزدیکی با طول عمر دارد. در این جا به ۱۱ حقیقت اثبات شده و جالب در مورد رابطه جنسی می‌پردازیم:

۱- رابطه جنسی با سرماخوردگی و آنفولانزا مبارزه می‌کند
بر اساس مطالعه‌ای که در دانشگاه ویلکس انجام شد، خون افرادی که چند بار در هفته رابطه جنسی دارند، از مقادیر بسیار بیشتر آنتی بادی ایمونوگلوبولین (IgA) برخوردار است. IgA اولین خط دفاعی در برابر سرماخوردگی و آنفولانزا است.

۲- به کالری سوزی کمک می‌کند
رابطه جنسی جریان خون و ضربان قلب شما را افزایش می‌دهد و به عبارت ساده، نوعی ورزش است. برای مثال یک مرد حدودا ۳۰ ساله ممکن است در طول مقاربت ۲۱ کالری مصرف کند. این مطالعه در سال ۲۰۱۳ در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شد.

۳- رابطه جنسی خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد
به طور خاص، به نظر می رسد رابطه جنسی ممکن است خطر حملات قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. در سال ۲۰۱۰، موسسه تحقیقاتی نیوانگلند یک مطالعه گسترده انجام داد. نتایج آن نشان داد که فعالیت جنسی منظم، ممکن است خطر بیماری قلبی را کاهش دهد.

۴- رابطه جنسی سطح هورمون‌ها را تنظیم می‌کند
رابطه جنسی سالم، چرخه‌های قاعدگی را منظم می‌کند و علائم منفی زادبس (یائسگی) را کاهش می‌دهد.

۵- رابطه جنسی استرس و فشار خون را کاهش می‌دهد
اکسی توسین آزاد شده در طول ارگاسم، اعصاب را آرام می‌کند. مطالعات انجام شده بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داد، اکسی توسین با اثرات کورتیزول، که یک هورمون استرس است، مقابله می‌کند. رابطه جنسی به خواب بهتر نیز کمک می‌کند. اکسی توسین نه تنها شما را آرام می‌کند، بلکه به طور خاص کیفیت خواب را افزایش می‌دهد.

۶- رابطه جنسی خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد
در سال ۲۰۰۳، محققان استرالیایی مطالعه‌ای را منتشر کردند. مشخص شد مردان (۲۰ تا ۵۰ ساله) که رابطه جنسی بیش‌تری دارند، احتمال ابتلا به سرطان پروستات در آن‌ها کمتر است. به گفته نویسنده این مطالعه، مردان ۲۰ تا ۳۰ ساله، بهتر است باید روزی یک بار رابطه جنسی داشته باشند. مطالعه مشابهی که یک سال بعد توسط موسسه ملی سرطان انجام شد؛ نشان داد مردانی که حداقل پنج بار در هفته انزال می‌کنند، کمتر به سرطان پروستات مبتلا شوند.

۷- رابطه جنسی خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد
مطالعات نشان می دهد که زنانی که آمیزش واژینال دارند، اغلب در معرض خطر کمتر ابتلا به سرطان سینه هستند. اگرچه لازم است تا تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.

۸- رابطه جنسی باعث افزایش عزت نفس و بهبود خلق و خو می‌شود
مزایای روانشناختی یک زندگی جنسی سالم بسیار زیاد است. این منجر به رضایت طولانی مدت می‌شود و توانایی شما را برای برقراری ارتباط صادقانه و صمیمی افزایش می‌دهد. افرادی که از نظر جنسی فعال هستند؛ کمتر به آلکسی تایمیا مبتلا می‌شوند. این یک ویژگی شخصیتی است که مربوط به ناتوانی در بیان یا درک احساسات است.

۹- رابطه جنسی از پره اکلامپسی جلوگیری می‌کند
پره اکلامپسی وضعیتی است که در آن فشار خون بالا می‌رود و باعث اختلال در عملکرد سایر اندام‌ها می‌شود. این بیماری بعد از هفته ۲۰ بارداری شایع است، اما گاهی اوقات می‌تواند در اوایل بارداری یا حتی پس از زایمان رخ دهد. تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که اگر زنی قبل از بارداری به اندازه کافی در معرض مایع منی شریک زندگی خود قرار گرفته باشد، احتمال ابتلای او به پره اکلامپسی بسیار کمتر است. آزمایش‌هایی که توسط زیست‌شناسان هلندی در سال ۲۰۰۰ انجام شد، تایید کرد زنانی که به طور منظم رابطه‌ی دهانی انجام می‌دهند، (به‌ویژه آن‌هایی که مایع منی شریک زندگی خود را می‌بلعند) در معرض خطر کمتر ابتلا به پره اکلامپسی هستند.

۱۰- رابطه جنسی حس بویایی را بهبود می‌بخشد
دانشمندان برای مدت طولانی می‌دانستند که هورمون پرولاکتین پس از ارگاسم در مردان و زنان افزایش می‌یابد. در سال ۲۰۰۳، تیمی از محققان کانادایی آزمایشی را روی موش انجام دادند. آن‌ها کشف کردند که پرولاکتین باعث ایجاد سلول‌های عصبی جدیدی را در پیاز بویایی مغز می‌شود.

۱۱- رابطه جنسی کنترل مثانه را افزایش می‌دهد
رابطه جنسی عضلات لگن را تقویت می‌کند. این شامل عضلاتی است که جریان ادرار را کنترل می‌کنند. بنابراین رابطه جنسی ممکن است به جلوگیری از شروع بی اختیاری در آینده کمک کند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

درد، یکی از مشکلات جنسی رایج در زنان است. حدود ۷۵ درصد خانم‌ها، نوعی درد را هنگام رابطه جنسی تجربه کرده‌اند. اگرچه این موضوع می‌تواند مردان را هم تحت تاثیر قرار دهد. اگر این مشکل به قدری شما را آزار می‌دهد که مانع از برقراری رابطه جنسی می‌شود، باید به پزشک مراجعه‌ کنید.

زنان ممکن است در حین یا بعد از رابطه جنسی درد داشته باشند که عمدتا در واژن یا عمق لگن احساس ‌می‌شود. 

درد واژن ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• عفونت یا بیماری‌های مقاربتی (STI)، مانند کلامیدیا، سوزاک یا تبخال تناسلی
• یائسگی: تغییر سطح هورمون می‌تواند واژن شما را خشک کند
• عدم تحریک جنسی یا آماده سازی برای داشتن رابطه جنسی
• واژینیسموس: وضعیتی که در آن عضلات داخل یا اطراف واژن به شدت منقبض شده و رابطه جنسی را دردناک یا غیرممکن می‌کند.
• آلرژی به کاندوم یا محصولاتی مانند صابون و شامپو

درد داخل لگن می‌تواند ناشی از شرایط زیر باشد:

• بیماری التهابی لگن (PID): انتقال عفونت از واژن به رحم، تخمدان و لوله‌های رحمی
• اندومتریوز: اندومتریوز بیماری است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از آن رشد می‌کند. این می‌تواند باعث درد شدید و ناباروری شود. اندومتریوز ممکن است از اولین دوره قاعدگی فرد شروع شده و تا یائسگی ادامه یابد.
• فیبروم‌هایی که در نزدیکی واژن یا دهانه رحم رشد می‌کنند.
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• یبوست

رابطه جنسی دردناک در مردان

برخی از دلایل رابطه جنسی دردناک در مردان عبارتند از:

• عفونت و برخی از بیماری‌های مقاربتی مانند تبخال (اطلاعات بیشتر در مورد تبخال تناسلی در سایت سلامت باروری)
• زخم‌های کوچکی که در پوست ختنه‌گاه وجود دارند و دیده نمی‌شوند.
• التهاب غده پروستات (پروستاتیت): قبلا در سلامت باروری به توضیح بزرگی پروستات و تاثیر آن روی زندگی جنسی مردان پرداختیم.
• درد و تورم بیضه: این ممکن است نشانه‌‌ای از یک عفونت (مانند کلامیدیا) باشد. البته گاهی اوقات می‌تواند به دلیل تحریک جنسی نیز رخ دهد.

در صورت وجود هر گونه مشکلی که داشتن رابطه جنسی را برای شما سخت کرده، به پزشک مراجعه کنید. یافتن علت درد، به درمان موثرتر کمک خواهد کرد. 

• برای مثال اگر درد، ترشح غیرمعمول یا خارش دارید، پزشک ممکن است آزمایش STI را توصیه کند.
• اگر واژن شما خشک است؛ مصرف روان‌کننده‌ها موثر خواهد بود. به خاطر داشته باشید که از کاندوم یا محصولات مبتنی بر آب استفاده کنید.
• اگر دلیل عاطفی یا اضطرابی وجود دارد که باعث ایجاد این مشکل شده، از یک مشاور یا روان‌درمانگر کمک بخواهید.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

اختلال عملکرد جنسی یعنی ناتوانی در برانگیختگی یا دستیابی به ارگاسم. حدود ۳۰ درصد مردان و ۴۰ درصد زنان از اختلال عملکرد جنسی رنج می‌برند. این موضوع در زوج‌هایی که با ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنند، شایع‌تر است. بسیاری معتقدند که این مسائل خودشان به مرور زمان برطرف شده یا عواقب بلندمدتی در پی ندارند؛ در حالی که این‌طور نیست.

برخی از علائم، ممکن است با پایان یافتن درمان‌های ناباروری از بین بروند. حتی زوج‌هایی که هرگز مشکلات جنسی نداشته‌اند، گاهی اوقات به دلیل فشارهای روانی، میل و رضایت جنسی کمتری دارند. عوامل زیادی می‌توانند بر اختلال عملکرد جنسی تاثیر بگذارند، از جمله:

• استرس
• سابقه آسیب جنسی
• مشکلات روانی
• دیابت
• عوامل هورمونی
• داروهای خاص
• مشکلات مربوط به عروق خونی

چرا این مشکل در زوج‌هایی که مشکلات باروری دارند، شایع‌تر است؟
روش‌های درمان ناباروری، معمولا استرس، فشار ذهنی و درد جسمانی زیادی را به همراه دارند. این عوامل باعث می‌شود تا فرد علاقه‌ای برای انجام فعالیت جنسی نداشته باشد. از آنجایی که رابطه جنسی فقط روی بچه‌دار شدن متمرکز می‌شود، زوج‌ها از داشتن هر گونه فعالیت جنسی با هدف لذت، دست می‌کشند. این کاهش صمیمت، ناامیدی و افسردگی ناشی از درمان ناموفق را نیز افزایش می‌دهد.

برخی از مشکلات جنسی که مانع از بارداری می‌شوند:

- عدم تمایل به داشتن رابطه جنسی (کاهش میل جنسی)

- عدم دستیابی به نعوظ یا ناتوانی در حفظ آن (اختلال نعوظ)

- مشکل در ترشح مایع منی (زود انزالی یا تاخیر در انزال)

- سفتی عضلات واژن (واژینیسموس)

- کمبود میل جنسی

- درد هنگام مقاربت

بسیاری از زوج‌های تحت درمان ناباروری، از داشتن هر گونه صمیمیت جنسی، در زمان‌های غیرباروری اجتناب می‌کنند. این موضوع می‌تواند محبت میان دو نفر را کاهش داده و احساس تنش ناشی از تلاش‌های ناموفق را نیز افزایش دهد.

زوج‌ها باید در این زمان چالش‌برانگیز صمیمت خود را حفظ کنند. مراجعه به مشاور و داروها بهترین رویکردهای درمانی برای مسائل جسمی و عاطفی هستند.

استراتژی‌هایی برای کمک:

- روی رابطه خود به عنوان یک زوج (نه فقط والدین آینده) تمرکز کنید.

- در مورد رابطه جنسی صحبت کنید.

- به عنوان شریک با چالش‌های جنسی خود روبرو شوید.

- رابطه جنسی را به طور کامل کنار نگذارید.

- برای عشق‌ورزی وقت بگذارید نه بچه‌‌دار شدن.

- زمانی را برای انجام فعالیت‌ها و علایقی که با هم از آن لذت می‌برید؛ اختصاص دهید.

- اجازه ندهید که ناباروری تنها موضوعی باشد که درباره آن صحبت می‌کنید.

- بدانید که باروری، شخصیت شما را تعریف نمی‌کند.

- بدانید که چالش‌های جنسی در این دوران طبیعی است.

- به دنبال کمک باشید و بدانید که تنها نیستید.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع