بیماری التهابی لگن یا Pelvic Inflammatory Disease، عفونت اندام‌ تناسلی زنان است. این عارضه‌ای است که اغلب توسط برخی از بیماری‌های مقاربتی، مانند کلامیدیا و سوزاک ایجاد می‌شود. عفونت‌هایی که از طریق رابطه جنسی منتقل نمی‌شوند نیز می‌توانند باعث PID شوند.

بیماری‌های مقاربتی درمان نشده (STDs)، می‌توانند باعث بیماری التهابی لگن (PID) شوند. از هر ۸ زن مبتلا به PID، یک نفر برای باردار شدن با مشکل مواجه می‌شود.

بیماری التهابی لگن چگونه منتقل می‌شود؟

در صورت داشتن موارد زیر، احتمال ابتلا به PID بیشتر است:

• وجود یک بیماری مقاربتی درمان نشده
• داشتن بیش‌تر از یک شریک جنسی
• داشتن شریک جنسی که با چند فرد دیگر نیز رابطه دارد
• افراد ۲۵ ساله یا کمتر که از نظر جنسی فعال هستند
• استفاده از دستگاه IUD برای کنترل بارداری: (IUD یک دستگاه T شکل کوچک است که داخل رحم قرار می‌گیرد و از بارداری برای چندین سال جلوگیری می‌کند. در ۳ هفته اول پس از جایگیری دستگاه، خطر ابتلا به PID زیاد است.)

چگونه می‌توان خطر ابتلا به PID را کاهش داد؟

اگر از نظر جنسی فعال هستید، با انجام کارهای زیر،‌ شانس ابتلا به PID را کاهش دهید:

• داشتن رابطه جنسی تنها با یک نفر
• استفاده از کاندوم

علائم PID

هیچ آزمایشی برای PID وجود ندارد. تشخیص معمولا بر اساس ترکیبی از سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و نتایج سایر آزمایشات انجام می‌شود. علائم ممکن است خفیف بوده یا اصلا وجود نداشته باشند. برخی از موارد عبارتند از:‌

• درد در قسمت پایین شکم
• تب
• ترشح غیرمعمول و بوی بد واژن
• درد یا خونریزی هنگام رابطه جنسی
• احساس سوزش هنگام ادرار
• خونریزی بین پریودها

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید توسط پزشک معاینه شوید. اگر فکر می‌کنید که شما یا شریک جنسیتان به بیماری مقاربتی مبتلا هستید، یا در معرض آن قرار گرفته‌اید، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

اگر PID به موقع درمان نشود؛ می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• ایجاد اسکار در خارج و داخل لوله‌های فالوپ که می‌تواند منجر به انسداد شود.
• بارداری خارج از رحم
• ناباروری
• درد طولانی مدت لگن یا شکم

آیا PID قابل درمان است؟

بله! اگر زود تشخیص داده شود، قابل درمان است. با این حال، درمان، آسیبی را که قبلا برای دستگاه تناسلی رخ داده، از بین نمی‌برد.

درمان PID ممکن است با گذر زمان سخت‌تر باشد. اگر علائم شما هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک از بین رفتند؛ مصرف دارو را قطع نکنید.

با شریک جنسی خود صادق باشید تا آن‌ها نیز برای بیماری‌های مقاربتی آزمایش بدهند و در صورت نیاز، درمان شوند. اگر پس از درمان، مجددا به نوعی از STD مبتلا شوید، احتمال ابتلای مجدد به PID نیز وجود دارد. همچنین اگر قبلا این بیماری را داشته‌اید، شانس بیش‌تری برای ابتلای مجدد دارید.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

CDC

پروستات یک غده کوچک است که در زیر مثانه مردان قرار گرفته و به تولید مایع منی کمک می‌کند. ممکن است با افزایش سن این غده بزرگتر شود که به هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) معروف است. ‌Benign prostatic hyperplasia می‌تواند باعث اختلال در عملکرد جنسی شود.

پروستات بزرگ ممکن است با فشار به مثانه، علائم زیر را به همراه داشته باشد: 

• حس پر بودن مثانه
• احتیاج دائم به ادرار کردن
• جریان ادرار نامنظم
• سختی در شروع یا توقف جریان ادرار

تاثیرات پروستات بزرگ در رابطه جنسی

همان طور که گفتیم BPH، می‌تواند رابطه جنسی فرد را نیز با مشکل روبرو کند.

برخی از عوارض جانبی جنسی عبارتند از:

• کاهش رضایت جنسی
• مشکل در حفظ نعوظ
• کاهش میل جنسی

البته این نشانه‌ها با توجه به سن، ژنتیک و میزان اضطراب فرد متفاوت است.

ارتباط بین BPH و اختلال نعوظ

اختلال نعوظ (ED) و پروستات بزرگ، دو بیماری جدا از هم هستند اما معمولا با هم ارتباط دارند. قبلا در سلامت باروری به مشکل اختلال نعوظ در مردان پرداختیم. ED ممکن است به دلیل انواع مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، دیابت، سطح پایین تستوسترون یا مسائل روانی ایجاد شود اما پروستات بزرگ نیز در میزان عملکرد جنسی مردان تاثیرگذار است.

با این حال، برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان ED می‌توانند به بهبود علائم BPH نیز کمک کنند.

این شامل واردنافیل (لویترا)، سیلدنافیل (ویاگرا) و تادالافیل (سیالیس) است.

به عنوان مثال، یک مطالعه معتبر نشان داد، مردانی که ۱۰ میلی‌گرم واردنافیل را ۲ بار در روز به مدت ۸ هفته مصرف کردند، در مقایسه با گروه مشابهی که دارونما خوردند، بهبود قابل توجهی در علائم BPH خود داشتند.

همچنین مردانی که روزانه تا ۵ میلی‌گرم تادالافیل می‌خوردند،  کاهش علائم BPH و ED را تجربه کردند.

با این حال، قبل از مصرف داروهای ED، با پزشک خود صحبت کنید. انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند، مردان زیر به طور منظم، غربالگری پروستات انجام دهند:

افراد بالای ۵۰ سال با خطر متوسط ​​ابتلا به سرطان پروستات: این شامل افرادی است که حداقل ۱۰ سال دیگر عمر می‌کنند.

افراد بالای ۴۵ سال با خطر متوسط: این شامل مردانی است که  خانواده درجه یک آن‌ها (پدر یا برادر)، در سنین زیر ۶۵ سال به سرطان پروستات مبتلا شده است.

افراد بالای ۴۰ سال با ریسک بالا: این شامل مردانی است که چندین فرد درجه نزدیک آن‌ها در دوران جوانی به سرطان پروستات مبتلا شده‌اند. به طور کلی، در صورت مشاهده هر گونه علامت بزرگی پروستات، به پزشک مراجعه کنید.

درمان

چندین گزینه درمانی وجود دارد که شامل دارو، جراحی یا تغییر سبک زندگی است. برخی از داروهای موجود برای درمان بزرگی پروستات عبارتند از:

• دوکسازوسین
• ترازوسین فیناستراید
• دوتاستراید
• دوتاستراید-تامسولوسین

با این حال، این داروها می‌توانند منجر به عوارض جانبی جنسی شوند، از جمله:

• کاهش میل جنسی
• مشکلات حفظ نعوظ
• مشکل در دستیابی به نعوظ

اگر دارو علائم را کاهش ندهد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. تغییرات سبک زندگی می‌تواند علائم بزرگ شدن پروستات را کاهش دهد. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• کاهش مصرف الکل، شیرین‌کننده‌ها و نوشابه گازدار
• حفظ وزن سالم
• ورزش

برخی از تمرینات ورزشی لگن، به طور خاص، علائم مرتبط با BPH را بهبود می‌بخشند. با روش‌های درمان و پیشگیری مناسب، مردان می‌توانند زندگی جنسی بهتری داشته باشند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

ام‌اس یا Multiple sclerosis یک بیماری خود ایمنی است که سیستم عصبی مرکزی را دچار اختلال می‌کند. در این بیماری سیستم ایمنی به غلاف محافظ رشته‌های عصبی که میلین نامیده می‌شود؛ حمله می‌کند. در این حالت ممکن است ارتباط بین مغز و بقیه بدن مختل شود. آسیب دائمی یا زوال رشته‌های عصبی نیز امکان‌پذیر است.

اغلب افراد مبتلا به MS با مشکلات جنسی دست و پنجه نرم می‌کنند. در واقع این سیستم عصبی مرکزی است که موجب برانگیختگی جنسی می‌شود. مغز پیام‌هایی را از طریق طناب نخاعی به اندام جنسی می‌فرستد. در ام‌اس ممکن است این مسیر‌های عصبی آسیب ببیند. در نتیجه برانگیختگی و ارگاسم به طور مستقیم مختل می‌شود. علاوه‌بر این، سایر مشکلات ام‌اس از جمله خستگی، اسپاسم و تغییرات خلقی نیز می‌توانند با اختلالات جنسی همراه باشند.

۶۳ درصد افراد مبتلا به ام‌اس بر این باورند که فعالیت جنسی آن‌ها پس از تشخیص بیماری، کاهش یافته است. از دست دادن عزت نفس، افسردگی،‌ اضطراب، خشم و استرس ناشی از زندگی با یک بیماری مزمن نیز می‌تواند موجب کاهش برانگیختگی و عدم دستیابی به ارگاسم شود.

بهتر است شما و همسرتان برای حل این موضوع به یک متخصص سلامت روان یا درمانگر جنسی مراجعه کنید.

مالتیپل اسکروزیس در مردان ممکن است با اختلال نعوظ همراه باشد. قبلا در سلامت باروری به این موضوع پرداختیم. مراجعه به پزشک، جهت تجویز داروهای خوراکی و تزریقی می‌تواند کمک‌کننده باشد. احساسات غیرطبیعی، اسپاسم و ناتوانی در کنترل ادرار، اغلب با دارو قابل کنترل هستند.

برای زنان مقاربت دردناک، خشکی واژن و کاهش حس در ناحیه واژن یا کلیتورال، قابل مشاهده است. استفاده از روان‌کننده یا لوبریکانت می‌تواند درد را کاهش داده و موجب افزایش برانگیختگی شود.

به طور کلی MS بر سلامت باروری زنان و مردان تاثیر نمی‌گذارد. با این حال مردان مبتلا به ام اس ممکن است ارگاسم‌های خشک را تجربه کنند. این یعنی فرد به ارگاسم می‌رسد بدون اینکه مایع منی از آلت تناسلی وی خارج شود. مردانی که نگران این موضوع هستند؛ بهتر است با متخصصین سلامت باروری جنسی و اورولوژیست مشورت کنند. همچنین توصیه می‌شود تا افراد مبتلا به این بیماری قبل از هر گونه اقدامی برای بچه‌دار شدن، با پزشک مشورت کنند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

مطالعات جدید نشان می‌دهد که چاقی می‌تواند بر تمایلات جنسی زنان تاثیر منفی بگذارد. حداقل ۴۰ درصد خانم‌ها در مقطعی از زندگی خود، دچار «اختلال عملکرد جنسی» می‌شوند. این می‌تواند شام کاهش میل جنسی، ناتوانی در برانگیختگی یا حفظ آن، تجربه نکردن ارگاسم، درد هنگام مقاربت، ناتوانی در خیال‌پردازی و بی تفاوتی نسبت به رابطه جنسی باشد.

زنان اغلب در مورد مسائل جنسی، با پزشک مشورت نمی‌کنند. پزشکان نیز در اکثر موارد، تمایلی به پرسیدن سوالات، راجع‌به این موضوع ندارند. به همین دلیل، «اختلال عملکرد جنسی» احتمالا تشخیص داده نمی‌شود و به ندرت درمان می‌شود.

شرایط مزمن، از جمله اختلالات عصبی، بیماری کلیوی، اختلالات التهابی و سرطان، می‌تواند بر سلامت جنسی تأثیر منفی بگذارد. اکنون محققان دریافته‌اند که چاقی با کاهش جریان خون به کلیتورال و ناحیه جنسی، مانع از احساس لذت در زنان می‌شود. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که چگونه یک رژیم غذایی با کیفیت پایین می‌تواند بر فعالیت جنسی مردان، تاثیر منفی بگذارد. اکنون مشخص شده که میل جنسی زنان نیز می‌تواند تحت تاثیر رژیم غذایی قرار بگیرد. این یعنی مصرف غذاهایی که باعث سندرم متابولیک، چاقی و اختلالات خوردن می‌شوند،‌ لذت جنسی را کاهش می‌دهند.

سندرم متابولیک با افزایش مقاومت به انسولین، تشکیل پلاک در شریان های اصلی و چاقی مشخص می‌شود. این شرایط، خطر حمله قلبی و مرگ را افزایش می دهد. چاقی اغلب نتیجه سندرم متابولیک است و ممکن است به طور مستقیم بر سلامت جنسی تأثیر بگذارد. به طور کلی، چاقی باعث ایجاد سطوح بیش از حد التهاب در سراسر بدن می‌شود. در نتیجه، خون کمتری به سیستم ادراری و تناسلی می‌رسد. این موضوع منجر به کاهش جریان خون کلیتورال و لذت جنسی می‌شود.

اکثر آمریکایی‌ها از غذاهای فرآوری شده استفاده می‌کنند. دسترسی آسان،‌ مقرون به صرفه بودن و طعم خوب از جمله عواملی است که باعث مصرف زیاد این نوع غداها شده است. اگرچه اکثر مردم معتقدند که این غذاها را برای افزایش احساسات مثبت و کاهش اضطراب استفاده می‌کنند.

تحقیقات انجام شده بر روی زنان چاق تحت عمل جراحی، بهبود عملکرد جنسی را نشان داد که با بازگشت آن‌ها به وزن اولیه، از بین رفت. همچنین مطالعاتی که شامل یک رژیم غذایی کم‌کالری و برخی تمرینات بدنی بود، باعث ارتقای سلامت جنسی شد. کاهش وزن و بهبود مقاومت به انسولین نیز در این افراد مشاهده شد.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع

ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) یا (Human Papillomavirus)، یک عفونت مقاربتی است که طریق رابطه‌ی جنسی منتقل می‌شود. در این جا به چند پرسش متداول در خصوص HPV و واکسن آن پاسخ می‌دهیم:

علائم HPV چیست؟
نشانه‌های بیماری ممکن است تا سال‌ها پس از رابطه‌ای که منجر به انتقال شده، ظاهر نشوند. اکثر مردان مبتلا به HPV علائمی ندارند. عفونت ناشی از ویروس معمولا خود به خود از بین می‌رود اما در غیر این صورت می‌تواند باعث ایجاد زگیل تناسلی (در زنان و مردان) یا انواع خاصی از سرطان شود. لازم به ذکر است که تنها انواع پرخطر HPV، آن هم در صورتی که غربالگری یا پیشگیری درست انجام نشود، باعث ایجاد سرطان می‌شوند. سرطان‌های ناشی از سویه‌های پرخطر عبارتند از:
- سرطان دهانه رحم در زنان
- سرطان آلت تناسلی مردان
- سرطان مقعد در زنان و مردان
- سرطان در نواحی دهان و گلو

این ویروس چگونه منتقل می‌شود؟
این ویروس اساسا از طریق تماس نزدیک پوست‌‌ها، در طول رابطه جنسی منتقل می‌شود. اگر در ناحیه تناسلی شاهد بروز ضایعات فعال هستید، ابتدا روابط خود را قطع کنید. سپس برای تشخیص نوع ضایعه، به پزشک مراجعه کنید. ویروس HPV از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی (اکثرا واژینال و مقعدی) نیز منتقل می‌شود. HPV حتی زمانی که فرد مبتلا به عفونت، هیچ علامتی ندارد نیز قابل انتقال است.

اگر از نظر جنسی فعال هستید، حتی اگر تنها با یک نفر در رابطه هستید، ممکن است به HPV مبتلا شوید. علائم ممکن است سال‌ها پس از رابطه جنسی با فردی که عفونت دارد، ظاهر شود. به همین دلیل تشخیص اینکه اولین بار چه زمانی آن را دریافت کرده‌اید؛ دشوار است.

این ویروس چند سویه دارد و کدام یک خطرناک‌تر است؟
بیش از صد نوع مختلف HPV وجود دارد اما همه آن‌ها باعث ایجاد مشکلات سلامتی نمی‌شوند. برخی از انواع پرخطر آن که می‌توانند باعث سرطان شوند، عبارتند از: نوع ۱۶ و ۱۸

چه واکسن‌هایی برای ویروس HPV وجود دارد؟
هر کدام از واکسن‌هایی که برای HPV ساخته شده‌اند، در برابر سویه خاصی از ویروس محافظت ایجاد می‌کنند.

۱- واکسن (Gardasil 9, 9vHPV):
یکی از انواع واکسن‌های موجود، واکسن گارداسیل ۹ ظرفیتی است. این یعنی در برابر ۹ نوع مختلف ویروس، ایمنی ایجاد می‌کند.

۲- واکسن (Gardasil, 4vHPV):
واکسن گارداسیل ۴ ظرفیتی که در برابر ۴ سویه HPV محافظت ایجاد می‌کند.

۳- واکسن (Cervarix, 2vHPV):
واکسن سرواریکس که در برابر ۲ سویه از ویروس، محافظت ایجاد می‌کند. لازم به ذکر است که این واکسن در بازار ایران وجود ندارد.

۴- واکسن ایرانی پاپیلوگارد (۲ ظرفیتی)

هر ۴ واکسن، در برابر نوع ۱۶ و ۱۸ که باعث اکثر سرطان‌های ناشی از HPV هستند؛ محافظت ایجاد می‌کنند. از اواخر سال ۲۰۱۶، در ایالات متحده،‌ تنها واکسن گارداسیل ۹ توزیع شده است. این واکسن در برابر ۹ نوع ویروس اچ‌پی‌وی (۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱،‌ ۳۳، ۴۵، ۵۲، ۵۸)،‌ ایمنی ایجاد می‌کند.

آیا مردان هم باید در برابر HPV واکسینه شوند؟
بله. گارداسیل، واکسن تایید شده‌ی این ویروس توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) است که برای دختران و پسران تزریق می‌شود.

آیا سرطان ناشی از HPV در مردان شایع است؟
این مورد، در آقایان شایع نیست. اما مردان با سیستم ایمنی ضعیف (از جمله افراد مبتلا به HIV)، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان هستند. در زنان سرطان دهانه رحم شایع است. البته فقط سویه‌های پرخطر ویروس هستند که موجب بروز سرطان می‌شوند.

علائم زگیل تناسلی چیست؟
زگیل‌ تناسلی معمولا به صورت یک برآمدگی کوچک یا گروهی از برجستگی‌ها، در ناحیه تناسلی ظاهر می‌شود. آن‌ها می‌توانند کوچک، بزرگ، برجسته، مسطح یا به شکل گل کلم باشند. زگیل‌ها ممکن است از بین بروند، ثابت بمانند یا اندازه و تعدادشان افزایش یابد. این بیماری می‌تواند حتی پس از درمان نیز بازگردد. جالب است بدانید نوعی از HPV که باعث ایجاد زگیل می‌شود؛ سرطان ایجاد نمی‌کند.

بهترین زمان برای دریافت واکسن در چه سنی و به چه صورت است؟‌
متخصصان معتقدند که بهترین زمان برای تزریق این واکسن ۱۱ تا ۱۲ سالگیست. هر چند از ۹ سالگی به بعد نیز می‌توان آن را دریافت کرد.

اگر فردی قبل از تولد ۱۵ سالگی اولین دوز خود را دریافت کرده باشد؛ برای ایجاد ایمنی کامل، به ۲ دوز نیاز دارد. کسانی که بعد از ۱۵ سالگی واکسیناسیون را شروع می‌کنند، باید تا ۲۶ سالگی، ۳ دوز واکسن دریافت کنند. واکسیناسیون برای افراد بالای ۲۶ سال توصیه نمی‌شود.

کودکان ۹ تا ۱۴ ساله که دو دوز واکسن HPV را با فاصله کمتر از ۵ ماه دریافت کرده‌اند، به تزریق نوبت سوم نیاز دارند. ۳ دوز نیز برای افراد ۹ تا ۲۶ ساله که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز لازم است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ ایالات متحده (CDC) توصیه می‌کند که این واکسن در افراد ۱۱ تا ۱۲ ساله و با فاصله زمانی ۶ الی ۱۲ ماه تزریق شود.

واکسیناسیون برای افراد بالای ۲۶ سال توصیه نمی‌شود. با این حال اگر شما در گروه سنی (۲۷ تا ۴۵ سال) هستید و قبلا واکسینه نشده‌اید، بهتر است در مورد مزایا و معایب آن با پزشکتان صحبت کنید. به طور کلی، واکسیناسیون در این محدود سنی سود کمتری دارد.

چه کسانی نباید واکسن گارداسیل را تزریق کنند؟
- زنان باردار
- کسانی که آلرژی شدید دارند یا نسبت به دوز قبلی واکسن، واکنش نشان داده‌اند.
- کودکانی که مریضی نسبتا شدیدی دارند: (تب زیاد،‌ سرفه شدید، آبریزش بینی)

این واکسن چه تاثیری دارد؟
واکسن گارداسیل از بیش‌تر از ۹۰ درصد سرطان‌های منتسب به HPV، جلوگیری می‌کند. از سال ۲۰۰۶ که این واکسن برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفت؛ عفونت‌های ناشی از آن (سرطان و زگیل تناسلی)، حدود ۸۸ درصد در دختران نوجوان و ۸۱ درصد در زنان جوان کاهش یافت. از آن پس، تعداد کمتری از نوجوانان و جوانان به زگیل تناسلی مبتلا می‌شوند. ایمنی ایجاد شده توسط این واکسن حداقل به مدت ۱۲ سال ماندگار است و شواهدی مبنی بر کاهش اثربخشی آن در طول زمان وجود ندارد.

عوارض جانبی احتمالی واکسن چیست؟
واکسن‌ها مانند هر دارویی، می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. بسیاری از افرادی که واکسن HPV را دریافت می‌کنند، هیچ عارضه جانبی ندارند. شایع ترین عوارض جانبی واکسن HPV که معمولاً خفیف هستند؛ عبارت است از:

- درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن
- تب
- سرگیجه یا غش (غش در بین نوجوانان شایع‌تر است. این افراد باید پس از تزریق به مدت ۱۵ دقیقه بنشینند یا دراز بکشند.)
- سردرد یا احساس خستگی
- حالت تهوع
- درد عضلانی یا مفصلی
- آنافیلاکسی (به ندرت)

چگونه می‌توان احتمال ابتلا به HPV را کاهش داد؟
۱- واکسن بزنید
در حالت ایده‌آل، شما باید قبل از داشتن هرگونه رابطه جنسی واکسینه باشید.
۲- از کاندوم استفاده کنید
کاندوم می‌تواند شانس ابتلا به همه بیماری‌های مقاربتی، از جمله HPV را کاهش دهد. با این حال، این ویروس می‌تواند مناطقی را که کاندوم پوشش نمی‌دهد،‌ آلوده کند. بنابراین کاندوم ممکن است در برابر HPV، محافظت کامل ارائه نکند.

آیا HPV قابل درمان است؟
هیچ درمان خاصی برای HPV وجود ندارد. اما زگیل‌های تناسلی یا سرطان ناشی از آن (در صورتی که به موقع شناسایی شود)، ممکن است درمان شوند.

دکتر زهره کشاورز
پزشک متخصص سلامت باروری - فلوشیپ پزشکی جنسی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منابع: CDC - CDC - FDA

ویروس زگیل تناسلی ( HPV) یک ویروس شایع در جمعیت فعال جنسی در سطح جهان است که می تواند منجر به انواع خاصی از سرطان ها در زنان و مردان شود.انتظار می رود با اجرای واکسیناسیون اچ پی وی، تعداد موارد تهاجمی سرطان دهانه رحم به میزان قابل توجهی کاهش یابد. پیش بینی شده است تا سال ۲۰۵۰ تهاجمی ترین موارد سرطان دهانه رحم از کشورهای کمتر توسعه یافته خواهد بود تخمين زده مي­شود که660 ميليون نفر در سراسر جهان مبتلا به عفونت­های تناسلی HPV باشند. شیوع HPV در جوامع مختلف بین ۴۴-۲ درصد و متوسط شیوع جهانی آن ۷/۱۱ درصد ذکر شده است. گرچه آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به این بیماری در ایران وجود ندارد ؛ در متاآنالیزی گزارش شده که ۴/۹ درصد زنان ایرانی با پاپ­اسمیر نرمال، HPV مثبت هستند.تشخیص بيماري­هاي مقاربتي، علاوه بر اثرات روانی- عاطفی تأثير عميقي بر کیفیت زندگی و سلامت باروري و جنسي افراد مي­گذارند. شايع­ترين عفونت ويروسي مجاري تناسلي، پاپیلوم انسانی یا HPV است که بیش‌تر از همه در زمان آمیزش جنسی و از طریق تماس مستقیم بین پوست افراد انتقال می‌یابد. بیش از ۱۵۰ نوع یا سوش مختلف از HPV وجود دارد که حدود ۴۰ نوع از آن­ها تناسلی و ۱۵ نوع از نظر سرطان­زایی، پرخطر هستند. بیشتر افراد فعال جنسی حداقل یک بار در طول عمر خود مبتلا به HPV می­شوند (۸۰ درصد). غالباً این عفونت خودبه­خود بهبود می­یابد، اما در مواردی که ویروس مقاوم باشد، می­تواند تغییرات سلولی غیرطبیعی در مخاط و پوست ایجاد، و ضایعات پیش­سرطانی و یا زگیل بروز نماید. 

در مطالعات اپیدمیولوژیک، ارتباط بین HPV و سرطان­های مرتبط با آن حتی از ارتباط بین سیگار و سرطان ریه قوی­تر گزارش شده است ؛ به­طوري­كه بیش از 99 درصد موارد سرطان دهانه­رحم و بیش از ۸۰ درصد موارد سرطان مقعد با عفونت­های تناسلی HPV مرتبط هستند. علاوه بر این دو سرطان، مطالعات یک دهه اخیر با قاطعیت نشان داده­اند که انواع کارسینوژن HPV می‌تواند در زنان و مردان باعث ایجاد دیگر سرطان­های تناسلی (ولو، واژن و آلت مردانه) و همچنین سرطان­های سر و گردن، حلق، قسمت میانی گلو (از لوزه‌ها تا نوک حنجره)، بینی، دهان، زبان و غدد بزاقی گردد. مهم­ترین اثر HPV در کودکان، پاپيلوماي حنجره­اي است، که پاپيلوماتوز تنفسي راجعه نيز ناميده مي­شود و از طریقHPV-6 ، HPV-11 و HPV-17 ايجاد مي­شود. اين عفونت طي عبور از کانال زايمان، از مادري که مبتلا به زگيل تناسلي بوده، به وجود مي­آيد. پاپيلوماي حنجره­اي نادر است، ولي رشد آن ممکن است حنجره را مسدود نموده و تهدیدی برای حیات نوزاد باشد.

تشخیص HPV با آزمایش HPV DNA Testing مطرح می­گردد که به­روش PCR روی نمونه­ای که از دهانه­رحم )در اطراف ناحیه اتصال سنگفرشی-ستونی) توسط برس یا توسط نمونه­برداری از زگیل تناسلی در مایع ویال گرفته شده، انجام می­شود. درمان قطعی برای HPV  وجود ندارد. عفونت‌های خاموش  HPV  می­توانند به صورت فعال درآمده و زگیل و ضایعات پیش­سرطانی ایجاد کنند که می‌توان این ضایعات را از طریق منجمد کردن یا برداشتن با حلقه الکتریکی و یا با عمل جراحی برداشت؛ که روش جراحی (مانند مخروط­برداری) با نگرانی­هایی در زمینه کاهش باروری و اختلال در عملکرد جنسی همراه است. داروهای موضعی را هم می‌توان برای درمان زگیل‌های تناسلی تجویز نمود. احتمال عود زگیل وجود دارد و شخص آلوده به HPV که هیچ زگیل آشکاری نداشته باشد، هم می‌تواند شریک جنسی خود را به این ویروس آلوده سازد. از آنجا که بیشتر موارد عفونت HPV بدون­ علامت و بدون نشانه بوده و می­­توانند خودبه­خود بهبود یابند؛ اکثر مردان و زنانی که دچار این عفونت هستند از این موضوع بی‌اطلاع می‌باشند.از آن جا که استفاده از کاندوم در طول آمیزش جنسی نمی‌تواند به‌طور کامل از شخص در برابر HPV محافظت نماید، همان طور که اشاره شد جهت پیشگیری از HPV در اغلب كشورها تزريق واكسن HPV مورد توجه قرار گرفته است.

تمام بدن ما از سلول ساخته شده است. سلول ها بسيار كوچك هستند و فقط بوسيله ميكروسكوپ ديده مي شوند. بطور معمول، سلول ها تكثير مي شوند تا جانشين سلول هاي پير و مرده شوند و يا اينكه در بچه ها، باعث رشد بدن شوند. اين تكثير و ازدياد سلول ها تابع قوانين خاصي است. در هنگام بروز سرطان، رشد و تكثير سلول ها از مهار و كنترل خارج مي شود و تعداد زياد از حدي سلول جديد ايجاد مي شود كه به تدريج، منجر به ايجاد توده يا تومور سرطاني مي گردند.

سلول های سرطانی به سه روش کلیدی مانند سلول های طبیعی عمل نمی کنند. اول، جهش در ژن باعث می شود سلول های سرطاني رشد سریع تر و عمر طولانی تري داشته باشند. سلول های طبیعی رشد می کنند و سپس برای ایجاد سلول های جدید در صورت نیاز مورد تقسیم قرار می گیرند، آنها همچنین هنگامی که قدیمی شده یا آسیب دیده اند، می میرند. در مقابل، سلول های سرطانی سلول های جدیدی را ایجاد می کنند که نیازی به آن نيست و زمانی که پیر و آسیب دیده اند، سریع نمی میرند.

دوم اينكه با گذشت زمان سلولهای سرطانی تشکیل توده ای به نام تومور اولیه می دهند. سلول های سرطانی می توانند به بافت های اطراف رشد کنند. اگردر اين زمان تومور درمان نشود، تومور اولیه می تواند فراتر از دیواره های لوبول یا کانال ها به استروما گسترش یابد. سرطانهای پستان که به استروما رشد نکرده اند، "سرطان سینه غیر تهاجمي" نامیده می شوند. سرطان های پستان که به استروما رشد کرده اند مانند مرحله های I و II، "سرطان سینه تهاجمی" نامیده می شوند.

سوم، بر خلاف سلول های طبیعی سلول های سرطانی می تواند پستان را ترک کند و تومور را در قسمت های دیگر بدن تشکیل دهد. این فرایند متاستاز نامیده میشود. در این فرآیند، سلول های سرطانی از تومور دور می شوند و با خون یا لنفاوی ادغام می شوند. سپس سلول های سرطانی همراه با خون یا لنف از طریق عروق به سایر قسمت هاي بدن می روند. اولين عضو درگير، گره های لنفاوی زیر بغل است. سایت های متداول دور شامل استخوان ها، ریه ها، مغز و کبد می باشند. هنگامی که سلولهای سرطانی در سایر سایت ها قرار می گیرند، می توانند تومورهای ثانویه ایجاد کنند و ممکن است باعث مشکلات عمده سلامتی شوند.

سرطان پستان تقريباً يك بيماري مختص به خانمها است گرچه آقايان نيز مستثني نيستند. شیوع اين بیماري در ايران رو به افزايش است و مبتلايان به سرطان پستان در مقايسه با بیماران مشابه در کشورهاي غربی، حدوداً 10 سال جوان تر هستند. بر اساس اطلاعات غیر رسمی، میزان بروز اين بیماري، 20 نفر درهر 100 هزار زن می باشد.بر اساس آخرين آمار اعلام شده از سوي مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، میزان ابتلاء به سرطان پستان در بين زنان ايراني 27/5 نفر در هر 100 هزار نفر است، يعنی سالانه بیش از 8 هزار مورد جديد سرطان پستان در ايران تشخیص داده می شود که حدود 7778 مورد آن در بین زنان می باشد. شايعترين سن بروز اين سرطان،45 تا 55 سال است و بروز سرطان پستان در سن زير 30 سال شيوع كمتري دارد.

عوامل مستعد كننده سرطان شامل سن بالا، سابقه فاميلي، نازايي، اولين حاملگي بالاي سن 30 سال، مصرف غذاهاي حاوي چربي حيواني زياد و ... مي باشند. از نظر محل بروز سرطان در پستان، بيشترين قسمتي از پستان كه امكان بروز سرطان را دارد ربع فوقاني خارجي پستان هاست. سرطان پستان اغلب در مجاری تشکیل می شود ، بعد از آن لوبولها و در درجه سوم سایر بافتها.

تغییرات پوست پستان و فرورفتگی نوک پستان می تواند از علایم سرطان پستان باشد. ترشحاتي كه شك به وجود سرطان را بر مي انگيزند:

* ترشحات خوني يا آبكي

* ترشحاتي كه خود به خودي و بدون فشار خارج مي شوند

* ترشحاتي كه از يك پستان و از يك مجراي نوك پستان خارج مي شود

* ترشحاتي كه همراه با توده باشند

* ترشحات پس از يائسگي

در مراحل اوليه بيماري، ممكن است بيمار كاملاً بدون علامت باشد و پس از مراجعه جهت كنترل، شك به وجود سرطان در بيمار ايجاد شود و يا بوسيلة روش هاي تشخيصی مثل ماموگرافي و يا سونوگرافي اين شك تأييد گردد. گاهي پزشك معاينه كننده نيز علامت مهمي در بيمار پيدا نكرده و با انجام روش هاي تشخيصي نظير ماموگرافي وجود يك ضايعه مشكوك به سرطان لزوم پيگيري و تشخيص قطعي بيماري ضرورت مي يابد. بديهي است در صورتي كه ضايعه سرطاني در مراحل اوليه تشخيص داده شود درمان آن با موفقيت بيشتري همراه خواهد بود.

سقط مکرر یک بیماری شایع در زنان سنین باروری است که مشخصه آن، وقوع دو یا سه بارداری ناموفق متوالی قبل از هفته 20 بارداری، از آخرین دوره قاعدگی که توسط سونوگرافی یا معاینه هیستوپاتولوژیک تایید شده است و شامل بارداری خارج رحمی، مولار و بیوشیمیایی نیز می باشد. هر سال صدها هزار سقط خود به خودی در اروپا رخ می دهد. شیوع سقط مکررخود به خودی تقریبا حدود 15٪ از حاملگی های بالینی تشخیص داده شده، برآورد می شود. ميزان سقط مکرر در زنان در سنين باروري ۱ تا ۳ درصد است . چندین علت علمی برای سقط مکرر، از جمله ناهنجاری های کروموزومی و ژنتیکی ، ناهنجاری های آناتومیکی و تناسلی، ایمونولوژیک، مشکلات غدد درون ریز ، سندرم آنتی فسفولیپیدها و ترومبوفیلی ها و عفونت و فاکتور های محیطی وجود دارد. با این حال، پس از ارزیابی دقیق، در 60% موارد پاتوژنز سقط مکرر ناشناخته است. سقط مکرر یکی از مهمترین رویدادهای منفی زندگی برای هر دو زوج است و رنج قابل توجهی در ارتباط با آن وجود دارد و  به عنوان یک رویداد آسیب‌زننده شناخته می‌شود که منجر به علائم افسردگی، اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و سایر عواقب روان‌شناختی می‌گردد . عدم اطمینان در مورد بارداری باعث می شود که زنان، با یک مکانیسم محافظتی، از بارداری جدید به علت پیش بینی یک شکست دیگر فاصله بگیرند. این دو گانگی اگر طولانی شود با مشکلات عاطفی مداوم و کاهش میل جنسی همراه است . همچنین احساس گناه متعاقب از دست رفتن بارداری این بحران را تشدید می کند. پیامد های روان شناختی سقط مکرر ممکن است برای رابطه زوجین یک تهدید محسوب شود . اگرچه روابط جنسی تنها بخشی از تعاملات بین زوجین را شامل می شود اما برای زوجین با تجربه سقط مکرر، رابطه جنسی و موضوع باروری بیش از دیگر افراد مرتبط می گردند. در نتیجه انتظار می رود سقط مکرر بر رابطه جنسی زوجین تاثیر گذار باشد .

وجود رابطه ی جنسی مطلوب به نحوی که بتواند موجب تامین رضایت طرفین شود، نقش بسیار مهم و اساسی در موفقیت و پایداری کانون خانواده دارد. روابط زناشویی هسته مرکزی نظام خانواده است، در نتیجه خانواده و جامعه سالم وابسته به روابط زناشویی موفق است. در واقع مسائل جنسی از لحاظ اهمییت جزء مسائل درجه اول زندگی زناشویی هستند و رضایت جنسی زوجین از مهم ترین دلایل موفقیت زندگی زناشویی است . زنان هسته مرکزی انرژی در خانواده می باشند. در نتیجه سلامت زن به مفهوم ایجاد انرژی و پویایی لازم در خانواده و انعکاس آن در جامعه تاثیرگزار می باشد. به طور کلی روابط جنسی یکی از اجزای اساسی زندگی هر زن و جزء مهمی از سلامت وی در طول زندگی محسوب می شود. در تمام دنیا صحبت کردن در مورد مسائل جنسی برای دستیابی به سلامت جنسی لازم و ضروری است اما بحث و تحقیق علمی در زمینه مسائل جنسی در فرهنگ های شرقی از جمله ایران ضرورتی دو چندان دارد، زیرا مسائل جنسی در این مناطق اغلب نهفته در فرهنگ سکوت هستند .

اختلالات جنسی تاثیر شگرفی بر کیفیت زندگی، اعتماد به نفس، خلق و خوی، احساس سلامتی ، تعاملات بین فردی و فعالیت های اجتماعی می گذارد. مشکلات جنسی می تواند در تصمیم زوج برای اقدام به طلاق اثرگزار باشد. در حالیکه یک رابطه رضایت بخش و با ثبات می تواند سپری را در برابر بسیاری از چالش های مداوم زندگی برای زنان فراهم نماید .یکی از عواملی که می تواند بر کارکرد جنسی زنان  تاثیر بگذارد موضوع سقط مکرر است، زیرا کارکرد جنسی صرفا موضوعی برای فرزندآوری طلقی می گردد و مساله لذت در مسیر درمان به دست فراموشی سپرده می شود.موضوعی که نیازمند توجه موازی درمانگران و دادن اطلاعات لازم برای پیشگیری از بروز اختلالات جنسی در زندگی جنسی زوجین می گردد.

امروزه چاقی  به عنوان یکی از مهمترین مسائل بهداشتی در جهان به شمار می آید. چاقی درجه یک به صورت شاخص توده بدن BMI≥ 30 kg/m2  چاقی درجه دو به صورت BMI≥ 35 و چاقی درجه سه به صورت BMI≥40 تعریف می شود.

در واقع چاقی یک بیماری متابولیك مزمن پیچیده است که به دلیل تجمع غیر طبیعی یا بیش از حد چربی در بدن ایجاد می شود و ناشی از عدم تعادل بین دریافت و مصرف انرژی است. چاقی با عوارض جسمانی زیادی از جمله بیماری های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون بالا، اختلالات کف لگن  و بی اختیاری ادرار یا مدفوع، سرطان های مختلف و... همراه است كه منجر به كاهش كیفیت زندگی افراد مبتلا و بالاتر بودن میزان مرگ و میر آنان می شود.

خط اول درمان سندرم چاقی شامل اصلاح سبک زندگی به صورت تغییر در رژیم غذایی و فعالیت بدنی است. داروهای موثر در درمان چاقی نیز محدود هستند. در برخی از انواع چاقی مرضی راهکارهای جراحی توصیه می گردد.چاقی بر حیطه های مختلف سلامتی افراد از جمله حیطه های جسمی ، روانی، اجتماعی، نقش های عملکردی و برخی مفاهیم مانند معنویت، رضایت از زندگی و عملکرد جنسی تاثیرات منفی می گذارد. عملکرد جنسی تحت تاثیرعوامل متعددی از جمله عوامل فیزیولوژیکی، پزشکی، روانشناختی ، اجتماعی و دموگرافیک قرار دارد و با احساس دیسترس، علائم افسردگی، وضعیت سلامتی ضعیف و ناسازگاری جنسی با شریک زندگی همراه است.

تاثیر چاقی بر روی عملکرد جنسی زنان و مردان پیچیده است و معمولا از طریق تاثیر بافت چربی بر هورمون های جنسی، عوامل روانی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از چاقی و درمان های آن، موربیدیته های همراه چاقی مانند افسردگی، دیابت و... ایجاد می شود.

چاقی به عنوان یکی از عوامل خطر در بروز بیماری های قلبی عروقی و متابولیکی می تواند با ایجاد اختلال در سیستم ایمنولوژیک و اندوکرین، اندوتلیوم عروق را متاثر می سازد و متاقبا منجر به نقص در عملکرد جنسی می گردد. از طرفی با افزایش مقاومت به انسولین موجب تغییرات مولکولی در عروق، به خصوص در زمینه کاهش دسترسی زیستی به نیتریک اکساید به عنوان منبسط کننده عروق می شود و سبب عدم کارایی عروق کلیتوریس شده و منجر به عدم رسیدن به ارگاسم می گردد. هم چنین چاقی در زنان با افزایش خطر بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک و ایجاد تغییرات ناخوشایند در ظاهر فرد، همچون بروز آکنه و موی زائد، باعث کاهش مطلوبیت تصویر بدنی و منجر به نقص عملکرد جنسی در آنان می شود.

در مردان نیز چاقی ارتباط بسیار تنگاتنگ با اختلال نعوظ دارد. تاثیرات روانی تصویر بدنی در مردان نیز بر کارکرد جنسی تاثیر منفی دارد. بطور کلی مطالعات نشان می دهند که بین چاقی و اختلال میل و برانگیختگی جنسی و اختلال ارگاسم در زنان و اختلال میل جنسی و اختلال نعوظ در مردان رابطه مستقیم وجود دارد. چاقی با افسردگی، اضطراب، اعتماد به نفس پایین، کاهش جذابیت برای شریک زندگی و مشکل در تعاملات جنسی همراه است که می تواند عملکرد جنسی را مختل کند و میزان رضایت جنسی را تحت الشعاع خود قرار دهد.

ناباروری به عدم وقوع حاملگی پس از یک سال مقاربت مرتب و بدون روش های پیشگیری اطلاق می گردد. در اغلب جوامع مادر شدن به عنوان مهمترین نقش بزرگسالی برای زنان پذیرفته شده است. در حقیقت آرزوی داشتن فرزند قوی ترین غریزه در جهان می باشد. به همین دلیل زندگی بدون فرزند برای زنان یک شکست تصور می گردد.

زوج های نابارور هنگام برخورد با این بحران، مشکلات متعددی مانند کاهش ارتباط با یکدیگر و اطرافیان، اختلال کارکرد جنسی، کاهش قدرت تصمیم گیری و مشکلات عاطفی روبرو می شوند. بر اساس مطالعات انجام شده، ناباروری تجربه ای ناگوار و پر تنش خصوصا برای زنان معرفی می گردد. اگر چه زن و شوهر هر دو این واقعه استرس زا را تجربه می کنند، ولی اثرات منفی ناباروری برای زنان در مقایسه با مردان بیشتر بوده و زنان نابارور را با مشکلات روانی و اجتماعی فراوانی در گیر می کند. یكی از دلایلی كه موجب ایجاد فشار روحی مضاعف برای زنان می شود، این است كه مادر شدن به طور سنتی به عنوان نقش اساسی برای زنان پذیرفته شده است.

چالش های روان شناختی و تنش زای حاصل از ناباروری از جمله مسائلی هستند که بر ابعاد مختلف زندگی اثرات مخرب داشته، روابط زوج ها را عمیقا تحت تاثیر قرار داده و زندگی نامطلوبی را به دنبال دارد. مشکل ناباروری هم مسئله ای فردی و خصوصی و هم یک مسئله اجتماعی است و تاثیرات چشمگیری در زندگی افراد نابارور دارد. اغلب زوج های نابارور درماندگی، غم و افسردگی، عصبانیت و نداشتن امید به آینده را تجربه می کنند. زنان نابارور بیشتر از مردان در معرض احساس فقدان هدف در زندگی، عدم هویت و کاهش عزت نفس قرار داشته نسبت به همسر از مهارت های مقابله ای ضعیف تری برخوردارند.

در واقع زنان بار گناه بیشتری را به خاطر ناباروری تحمل می کنند و بیشتر در معرض آسیب پذیری و انگ های اجتماعی و خانوادگی و اعمال خشونت بصورت فیزیکی، کلامی و یا جنسی از طرف همسر، خانواده همسر و خانواده خود می باشند. ارزیابی و درمان ناباروری با استفاده از آزمون های آزمایشگاهی فراوان، پیگیری های سونوگرافی متوالی، قوانین سختگیرانه برای مقاربت و چرخه های ناموفق میتواند تأثیر مخرب بر زندگی جنسی زوجین داشته، با ایجاد اضطراب، افسردگی و فشار روحی شدید، به مشکلات عاطفی و زناشویی، ایجاد استرس جنسی، کاهش صمیمیت جنسی، اختلال کارکرد جنسی، کاهش رضایت جنسی و در نهایت به ازهم پاشیدگی رابطه زناشویی و طلاق بیانجامد. بسیاری از زوج های نابارور کاهش لذت جنسی، کاهش تمایل جنسی و تبدیل فعالیت جنسی به فعالیتی مکانیکی، اجباری و هدفمند را گزارش نموده اند.

روابط جنسی یکی از مهم ترین عوامل موثر بر خوشبختی زندگی زناشویی است که اگر قانع کننده نباشد، منجر به احساس شکست، ناکامی و عدم امنیت و کاهش رضایت جنسی می شود، ناباروری و درمان های کمک باروری می تواند با مداخله در روابط جنسی منجر به کاهش تمایلات جنسی و اختلال عملکرد جنسی گردد.

بر اساس گزارشات در ایران، بسیاری از زوجین نابارور از عدم رضایت در روابط جنسی رنج می برند و درصد بالایی از طلاق ها به همین علت می باشد. یکی ازاختلالات شایع کارکرد جنسی در زنان نابارور، عدم ارتباط و عدم توانایی در صحبت کردن در مورد مشکل جنسی خود می باشد که در مداخلات جهت بهبود اختلالات جنسی می بایست مورد توجه قرار گیرد.